1. Thân xác - chiếc bóng tạm bợ (sắc bên trong)

Phân tích:

 • Thân xác này do tứ đại hợp thành (đất, nước, gió, lửa), không phải “ta” hay “của ta”.

 • Nó luôn thay đổi, từ khi sinh ra, lớn lên, già đi và cuối cùng phải tan rã.

 • Khi chết, ta không còn kiểm soát hay liên hệ gì với nó.

 • Nhiều người quá chấp vào thân mà sợ hãi bệnh tật, lão hóa, cái chết, dẫn đến đau khổ.

Ví dụ thực tế:

 • Một người suốt đời chạy theo làm đẹp, níu kéo tuổi trẻ, nhưng rồi vẫn già đi, bệnh tật và cuối cùng không thể giữ lại thân xác.

 • Các vị vua chúa ngày xưa, dù có bao nhiêu thần y phục vụ, vẫn không thể thoát khỏi bệnh tật và cái chết.

Hướng dẫn thực hành:

 • Quán chiếu thân này là vô thường, không bám chấp vào nó.

 • Chăm sóc thân với chánh niệm, không cực đoan theo dục lạc hoặc hành xác.

 • Dùng thân làm phương tiện để tu tập, không để nó làm chủ mình.

2. Tài sản vật chất - hư ảo như mây bay (sắc bên ngoài)

Phân tích:

 • Của cải, tiền bạc là những thứ ta vay mượn từ thế gian, đến lúc cũng phải bỏ lại.

 • Dù giàu có đến đâu, khi chết ta vẫn ra đi với hai bàn tay trắng.

 • Nếu chấp vào tài sản, ta sẽ sợ mất mát, trở thành nô lệ của tiền bạc.

Ví dụ thực tế:

 • Nhiều người lao mình vào kiếm tiền cả đời, nhưng khi bệnh nặng lại nhận ra họ không thể mua lại sức khỏe hay mạng sống.

 • Một doanh nhân thành đạt, khi qua đời, tiền bạc vẫn còn trong ngân hàng, nhưng ông không thể mang theo dù chỉ một đồng.

Hướng dẫn thực hành:

 • Dùng tài sản như một phương tiện để làm thiện, không tích trữ với tâm tham.

 • Biết đủ, sống giản dị để tránh bị tài sản ràng buộc.

 • Hiểu rằng cho đi là cách duy nhất để tài sản thực sự mang lại lợi ích cho mình trong đời sau.

3. Thân bằng quyến thuộc và bạn bè đồng nghiệp - duyên hợp rồi tan

Phân tích:

 • Gia đình, bạn bè đến với ta do duyên nghiệp quá khứ, nhưng không ai thực sự thuộc về ai.

 • Khi chết, mỗi người theo nghiệp của mình, không ai có thể đi cùng.

 • Chấp vào người thân sẽ sinh ra đau khổ khi phải chia ly.

 • Hãy tăng trưởng tình thân ái chứ không nên luyến ái lắm giữ mà làm khổ nhau.

Ví dụ thực tế:

 • Một người mẹ yêu thương con, nhưng khi con lớn, nó vẫn phải có cuộc sống riêng, không thể ở mãi bên mẹ.

 • Khi một người thân qua đời, dù ta đau buồn đến đâu, họ vẫn không thể ở lại với ta.

Hướng dẫn thực hành:

 • Trân trọng những người bên cạnh, nhưng không bám chấp.

 • Yêu thương với tâm từ bi, không phải với tâm chiếm hữu.

 • Hiểu rằng sự chia ly là quy luật, nên tận dụng thời gian để đối xử tốt với nhau.

4. Quyền lực và danh vọng - như gió thoảng qua

Phân tích:

 • Quyền lực chỉ là tạm thời, đến lúc cũng phải từ bỏ.

 • Khi mất chức, mất quyền, ta sẽ thấy nó chưa bao giờ thực sự thuộc về mình.

 • Nếu quá dính mắc vào danh vọng, khi mất đi ta sẽ đau khổ tột cùng.

Ví dụ thực tế:

 • Một vị quan chức khi đương chức được nhiều người kính trọng, nhưng khi nghỉ hưu, không ai còn quan tâm.

• Các vị vua thời xưa, dù quyền lực tột đỉnh, nhưng khi chết cũng bị quên lãng.

Hướng dẫn thực hành:

 • Dùng quyền lực để làm điều thiện, không để nó làm chủ mình.

 • Luôn chuẩn bị tâm lý cho sự vô thường của danh vọng.

• Không kiêu ngạo khi có quyền lực, không đau khổ khi mất đi.

Thiền sư Ottamathara