Chức danh Pháp chủ dùng để gọi người lãnh đạo cao nhất của Giáo hội Phật giáo, là người đứng đầu Hội đồng Chứng minh, thay mặt Hội đồng Chứng minh ban hành các Giáo chỉ, các văn bản quan trọng nhất, đại diện cho Giáo hội trong các hoạt động đối ngoại.
Pháp chủ Giáo hội Phật giáo là ai?
Pháp chủ (chữ Hán:法主) danh xưng đầy đủ là: Pháp Chủ Hội đồng Chứng Minh (chữ Hán:越南佛教教會證明理事會法主) hay Thiền gia Pháp chủ (chữ Hán:禪家法主) là danh hiệu cao nhất đứng đầu một Giáo hội Phật giáo.
Hiện nay chức danh Pháp chủ dùng để gọi người lãnh đạo cao nhất của Giáo hội Phật giáo Việt Nam. Pháp chủ là người đứng đầu Hội đồng Chứng minh, thay mặt Hội đồng Chứng minh ban hành các Giáo chỉ, các văn bản quan trọng nhất, đại diện cho Giáo hội trong các hoạt động đối ngoại. Ngôi vị Pháp chủ chỉ do Đại hội Phật giáo toàn quốc suy cử một vị Hòa thượng, và tại vị đến suốt đời. Trên thực tế, ngôi vị này chỉ có vai trò đại diện chứ không trực tiếp tham gia điều hành, và không có thực quyền quyết định.
Tại Việt Nam, từ khi thành lập năm 1981 đến nay, Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã có ba vị Pháp chủ, đó là: Đại lão Hòa thượng Thích Đức Nhuận (1897 - 1993), Đại lão hòa thượng Thích Tâm Tịch (1915 - 2005), Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ (1917). Trong thời gian 2005 - 2007, do Đệ nhị Pháp chủ Thích Tâm Tịch đã viên tịch mà chưa tổ chức Đại hội Phật giáo, nên chức danh Pháp chủ khuyết chỗ. Đại hội Phật giáo Toàn quốc khóa 6 vào tháng 11 năm 2007 đã suy cử Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ lên ngôi vị Pháp chủ. Mặc dù ở ngôi vị Pháp chủ nhưng Hòa thượng Thích Phổ Tuệ không trú tại Trụ sở Giáo hội ở Hà Nội, mà vẫn trụ trì ở chùa Viên Minh (chùa Ráng), Hà Tây.
Trong thời kì chấn hưng Phật giáo, tại miền Bắc đã có ba vị được tôn làm Pháp chủ, đứng đầu Hội Phật giáo Bắc kỳ sau đổi là Giáo hội Tăng già Bắc Việt, đó là: Thiền gia Pháp chủ Hòa thượng Thích Thanh Hanh (1934 - 1936); Thiền gia Pháp chủ Hoà thượng Thích Thanh Tường (1936): Sư thế danh là Đinh Xuân Lạc (1858-1936), trụ trì chùa Vũ Thạch quận Hoàn Kiếm và chùa Trầm huyện Chương Mĩ, Hà Nội; Thiền gia Pháp chủ Hòa thượng Thích Mật Ứng (1951 - 1952).
Hiện nay, Đức Đệ tam Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam là Đại lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ (sinh năm 1917), quê Ngài ở xã Khánh Tiên, huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình. Tại Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc lần thứ VI (2007), HT. Thích Phổ Tuệ được Đại hội suy tôn ngôi vị Pháp chủ Hội đồng Chứng minh Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, trở thành Pháp chủ thứ ba của Giáo hội Phật giáo Việt Nam (Sau Đại lão Hòa thượng Thích Đức Nhuận và Đại lão Hòa thượng Thích Tâm Tịch). Ngày 24 tháng 11 năm 2012,tại Đại hội Đại biểu Phật giáo Toàn quốc lần thứ VII đã thống nhất tái suy tôn Đại Trưởng lão Hòa thượng Thích Phổ Tuệ giữ ngôi vị Thiền gia Pháp chủ Hội đồng Chứng minh Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam
Phó Pháp chủ Giáo hội Phật giáo là ai?
Phó Pháp chủ là một chức vụ giáo phẩm cao cấp chỉ đứng sau Pháp chủ, thường dành cho các Đại Lão Hòa thượng có tuổi Hạ rất cao trong Hội đồng Chứng Minh, cũng có trường hợp không trong hội đồng chứng minh nhưng được bổ sung. Các Vị này thường được thỉnh đi chứng minh, tham dự các buổi lễ quan trọng, các sự kiện lớn, thường được ngồi tại vị trí cao nhất của Lễ Đài.
Trong các Phó Pháp chủ có một vị gọi là Phó Pháp chủ Kiêm Chánh Thư ký Hội đồng Chứng Minh, thường thì sau khi Pháp chủ viên tịch thì vị Phó Pháp chủ đứng đầu này sẽ đăng quang lên ngôi Pháp chủ ở nhiệm kỳ sau. Đây là chức vụ mang tính Kế cận cho chức Pháp chủ.
