Đừng bắt mình căng thẳng quá mức giống như đôi khi bạn phải tập trung quá độ, cố gắng quá độ đến mức thành đau đầu. Bạn chỉ cần tập trung vào một chỗ, nhất là những khi mình ngồi đây và tâm vọng tưởng lang thang khắp mọi nơi. Ngài Gyalwa Dokhampa dạy rằng thiền định phải giống như căng dây đàn, không được quá căng cũng không được quá chùng.
Điều này cần phải được duy trì, nhưng những hành giả mới bắt đầu hành thiền thì khó có thể trì giữ được trạng thái định tâm. Vì vậy khi tâm của bạn bắt đầu bị mất tập trung, bạn cần phải níu giữ tâm lại, kéo nó quay trở lại đề mục thiền. Dần dần quãng thời gian bạn an trụ trong trạng thái định tâm sẽ kéo dài ra. Đó là nguyên lý của pháp thực hành thiền định.
Khi thực hành thiền định, chướng ngại, khó khăn lớn nhất là vọng tưởng. Tư tưởng của chúng ta có thói quen hoạt động, cho nên nó luôn làm việc ngoài tầm kiểm soát của chúng ta. Tâm của chúng ta quen với việc tha hồ vọng động mà mình không kiểm soát được. Vì vậy, tập thiền giống như việc chúng ta dùng một cái trụ để trói cái tâm mình lại. Trụ như vậy dần dần mới có định, rồi mới phát tuệ; khi có định rồi, tâm nó trụ rồi tuệ mới sáng. Giống như mặt nước đang bị khuấy động, chúng ta không nhìn thấy gì dưới đáy hồ. Tương tự như vậy, khi tâm chúng ta tĩnh lặng, tất cả mọi cái đều lắng xuống thì lúc đó mới phát được tuệ.
Tư thế ngồi thiền cũng là một yếu tố quan trọng. Trong thực hành yoga, bạn được dạy rằng khi tư thế của thân chuẩn xác thì hệ thống kinh mạch cũng sẽ được điều chỉnh tương ứng, điều đó cho phép hơi thở dễ dàng lưu chuyển trong cơ thể, nhờ vậy mà tâm trở nên an ổn và sáng suốt hơn.
Bạn hãy giữ lưng thật thẳng, vai thả lỏng mềm mại chứ không gồng cứng. Nhiều người ngồi thiền người cứng như khúc gỗ, đẩy tới đẩy lui cũng không được, như vậy là không đúng. Tư thế ngồi thiền đúng mang lại cho bạn cảm giác rất thư giãn Bạn luôn chú ý rằng xương sống ở đoạn hông rất dễ cong mà bạn không nhận ra. Vì vậy, bạn cần phải kiểm tra xương sống của mình. Kinh mạch trung ương nằm theo đường trạch của xương sống. Đó là kinh mạch của trí tuệ. Nếu ngồi xương sống cong thì khí sẽ bị trệ, tắc ở những chỗ bị cong, nên không phát được tuệ.
Nếu bạn không ngồi được tư thế kiết già mà phải ngồi trên ghế thì cũng cố gắng thẳng lưng. Nhưng tư thế kiết già là tư thế tốt nhất bởi đó là tư thế kết hợp hài hòa giữa hai nguồn năng lượng âm dương. Cơ thể của mỗi người, nửa bên phải là phần dương, nửa bên trái là phần âm, hay là Từ bi và Trí tuệ. Bởi vậy, đó là tư thế tốt nhất khi thực hành thiền định, giống như Đức Phật Thích Ca đã ngồi dưới gốc cây Bồ đề chứng đạt giác ngộ.
Bạn cũng không nên ép hơi thở hay cố kéo dài hơi thở. Nếu cố kéo dài hơi thở, bạn sẽ có cảm giác tức ngực hay khó thở. Bạn hãy để hơi thở một cách tự nhiên, không kiểm soát cũng không ép.
1. Chân khoanh lại theo tư thế kiết già, chân trái ở trong.
2. Lưng thẳng.
3. Vai để xuôi tự nhiên, tựa như cánh đại bàng.
4. Cổ hơi cúi về phía trước.
5. Mắt mở, tập trung và hơi nhìn xuống trong khoảng không cách chừng một mét ở phía trước.
6. Miệng hơi mở, đầu lưỡi chạm vào vòm miệng.
7. Hai tay để nhẹ trên lòng, lòng bàn tay phải đặt trên lòng tay trái, hai ngón cái khẽ chạm nhau.
