Thế là quốc vương xuất cung, đi khắp nơi tìm kiếm một vị thầy ưng ý nhưng xem ra chẳng có ai làm ông hài lòng. Theo ông thì vị thầy lý tưởng phải là một người có phong cách giải thoát, tự tại, nội tâm lúc nào cũng an lạc. Tiếc thay, hễ các thầy vừa biết rõ ông là vua thì lập tức họ mất bình tĩnh ngay, không còn vẻ an lạc tự tại vốn có. 

Hằng ngày mỗi khi xuất cung vi hành, quốc vương thường gặp vị tu sĩ ăn mặc rách rưới ngồi yên bất động, gương mặt bình thản điểm nụ cười mỉm thâm trầm dưới tàng cây ven đường.

Mới đầu, quốc vương chẳng thèm dòm đến ông, nhưng sau một thời gian dài mỏi mắt kiếm tìm mà không có kết quả, chẳng chấm được ai, quốc vương đành ngó vị ẩn sĩ cho đỡ buồn. Bị nụ cười thâm trầm lôi cuốn, vua xuống ngựa, ngỏ ý:

- Này ẩn sĩ, ta đang muốn tìm một vị thầy, ông có chịu làm thầy ta không?

- Nếu ngài chịu cư xử theo lễ thầy trò thì ta đồng ý!

Quốc vương cảm thấy thích thú, liền rước thầy về cung. Thầy ngự trong cung điện cao sang, được cung phụng không thiếu thứ gì, tận lực thờ kính thầy, vua hy vọng sẽ được truyền diệu pháp.

Lạ thay, những gì quốc vương hậu đãi, thầy hưởng tất tần tật song chẳng hề dạy quốc vương điều gì, suốt ngày thầy cứ yên lặng, gương mặt vẫn bình thản, cười mỉm thâm trầm.

Thời gian trôi qua, quốc vương thất vọng và cảm thấy phiền lòng, hết chịu nổi bèn “tống” thầy ra khỏi vương quốc bằng cách bí mật đưa thầy đến biên ải. Trên đường, thầy vẫn giữ vẻ mặt thản nhiên với nụ cười mỉm thường nhật.

Đến nơi, quốc vương hết nhịn nổi, tuôn ra những bất bình:

- Này lão ăn mày kia! Hồi xưa, thấy lão ngồi dưới gốc cây ăn mặc rách rưới, ta ngỡ lão là bậc Thánh nhân đắc đạo nên mới có bộ dạng khác người. Ai dè khi lão về hoàng cung, lão chỉ biết hưởng thụ xa hoa như ta, chẳng có gì hay! Trước khi “lặn” mất, lão hãy nói xem: Giữa lão và ta có gì khác biệt? Có bí quyết gì sống an lạc hạnh phúc hay không?Vị thầy lúc này mới “khai khẩu” tạ từ và trả lời:

- Điểm khác biệt giữ ngài và tôi là thế này, ngài có một vương quốc, ngài phải bám víu và sống chết vì nó. Còn tôi, tôi không có vương quốc nên đi đến đâu thì chỗ đó là vương quốc tôi. Khi tôi ở gốc cây, gốc cây là vương quốc, khi tôi ngụ tại hoàng cung, thì hoàng cung là chỗ của tôi. Thật sự thì hoàng cung hay gốc cây, đối với tôi không có gì khác biệt. Và bí quyết để sống an lạc ư? Chỉ có tâm tư giải thoát, an tĩnh hoàn toàn mới có thể sống hạnh phúc.

Nói xong, thầy bước thẳng và khuất dạng trong rừng sâu.

(Theo Truyện Ngụ ngôn)

Ngẫm: 

Tìm thầy phải có nhân duyên. Thầy giỏi, danh tiếng lớn, bằng cấp cao thì ta e thầy học nhiều mà tu ít. Thầy ngồi im, hẳn có đạo hạnh đây nhưng ít dạy quá, e thầy chữ nghĩa không nhiều v.v… Nói chung, tìm thầy để phá đi cái ngã của mình rất khó. Còn tìm thầy để vun bồi bản ngã của mình, có thể nói, khó gì!

Vị thầy ‘không nói’ kia có thể đã đạt đến ‘Tùy sở trú xứ thường an lạc’, nghĩa là: Ở đâu cũng vui! Vì sao? Tạm ngẫm thế này: Thứ nhất, vì trong vui nên tới đâu, ở đâu cũng vui. Thứ hai, thấy vạn pháp duyên sinh, như huyễn hóa, có gì để vui buồn. 

Quảng Tánh