Người ta thường nói, làm ra tiền mới khó còn tiêu tiền thì chẳng khó chút nào. Sự thật thì không phải như vậy, làm ra tiền đã khó, tiêu tiền đúng pháp lại càng khó hơn. Dù mỗi người có toàn quyền tiêu tiền của họ theo những sở thích khác nhau, nhưng Thế Tôn cũng khuyến cáo rằng, đừng “như người làm ruộng chỉ thu hoạch mà chẳng trồng thêm, sau bị cùng khốn dần dần đến chết”.

Do đó, sau khi làm ra tiền hãy đầu tư cho tương lai, được hưởng phước cũ thì hãy tạo thêm phước mới bằng sự cúng dường, bố thí và sẻ chia. Đây chính là cách tiêu tiền đúng pháp của người biết tạo thêm phước mới, nên đi đến đâu hay sanh ra nơi nào cũng đều sung túc, đủ đầy.

“Một thời Phật ở nước Xá-vệ, rừng Kỳ-đà, vườn Cấp Cô Độc.

Bấy giờ trong thành Xá-vệ, có trưởng giả Bà-đề mắc bệnh rồi chết, nhưng trưởng giả ấy chẳng có con cái, nên bao nhiêu tài sản đều nhập vào cung hết. Bấy giờ vua Ba-tư-nặc thân dính bụi đất đến chỗ Thế Tôn, cúi lạy rồi ngồi một bên.

Khi ấy Thế Tôn hỏi vua:

- Đại vương! Cớ sao bụi đất đầy người mà đến chỗ Ta?

Vua Ba-tư-nặc bạch Thế Tôn:

- Trong thành Xá-vệ này có trưởng giả tên là Bà-đề, hôm nay mạng chung, ông ta không có con, nên con đích thân đến tịch thu tài sản sai nhập vào cung: tám vạn cân vàng ròng, huống là các vật linh tinh khác. Nhưng trưởng giả đó ngày còn sống ăn những thức ăn hết sức dở tệ như thế, không ăn món ngon lành, mặc y phục bẩn thỉu chẳng sạch, cỡi xe ngựa hết sức ốm o.

Thế Tôn bảo:

- Đúng vậy, Đại vương! Như lời vua nói. Phàm người tham lam keo kiệt, được tài sản này chẳng thể ăn uống, chẳng cho cha mẹ, vợ con, đầy tớ, nô tỳ; cũng lại chẳng cho bạn bè, trí thức; cũng lại chẳng cho Sa-môn, Bà-la-môn, các bậc tôn trưởng. Nếu người có trí được tài bảo này, liền có thể bố thí, cứu giúp rộng rãi tất cả không có lẫn tiếc, cung cấp Sa-môn, Bà-la-môn, các bậc cao đức.

Vua Ba-tư-nặc nói:

- Trưởng giả Bà-đề này mạng chung sanh về nơi nào?

Thế Tôn bảo:

 - Trưởng giả Bà-đề này mạng chung sanh vào đại địa ngục Thế khốc (khóc lóc). Vì sao thế? Đây là người đã đoạn gốc lành, thân hoại mạng chung sanh trong địa ngục Thế khốc.

Vua Ba-tư-nặc nói:

- Trưởng giả Bà-đề dứt gốc lành ư?

Thế Tôn bảo:

- Đúng vậy, Đại vương! Như lời vua nói, trưởng giả đó dứt hẳn gốc lành. Mà trưởng giả đó phước cũ đã hết, lại chẳng tạo phước mới.

Vua Ba-tư-nặc nói:

- Trưởng giả đó không còn sót lại chút phước nào sao?

Thế Tôn bảo:

- Không, Đại vương! Ông ta không còn lại một mảy may nào, như người làm ruộng chỉ thu hoạch mà chẳng trồng thêm, sau bị cùng khốn dần dần đến chết. Vì sao thế? Ông ta chỉ hưởng nghiệp cũ không tạo cái mới. Trưởng giả này, cũng lại như thế, chỉ hưởng phước cũ không tạo thêm phước mới. Trưởng giả này đêm nay sẽ ở trong địa ngục Thế khốc.

(Kinh Tăng nhất A-hàm, tập I, phẩm Địa chủ [trích], VNCPHVN ấn hành, 1997, tr.424)

Lời bàn: 

Rõ ràng, trưởng giả Bà-đề là người không biết tiêu tiền. Khi sống thì ông tham lam keo kiệt, “chẳng thể ăn uống, chẳng cho cha mẹ, vợ con, đầy tớ, nô tỳ; cũng lại chẳng cho bạn bè, trí thức; cũng lại chẳng cho Sa-môn, Bà-la-môn”, nên chẳng tạo ra chút phước báo nào. Đến lúc chết thì tiền bạc bị sung công, ông chẳng đem theo được một đồng, vì không tạo thêm phước nên phải sinh vào cảnh khổ.

Ngược lại với Bà-đề thì có không ít người khá giả lại tiêu tiền một cách vô tội vạ. Đem phước cũ phung phí vô bổ mà không tạo thêm bất kỳ phước mới nào. Nên khi cuối đời hay đời sau thường chịu vô phước, nghèo khổ.

Vì vậy, người đệ tử Phật nguyện tạo ra tài sản một cách chính đáng và tiêu xài đúng pháp bằng cách luôn tạo thêm phước mới. Sử dụng tiền bạc, tài sản do mình công khó làm ra, sao cho vừa có lợi cho mình và người, vừa có lợi ích phước báo trong đời này và cả những đời sau. 

Quảng Tánh