Vậy phiền não là gì? Phiền não là những điều khiến cho mình vướng bận, mình lo lắng, mình buồn phiền bất an, sợ hãi. Vậy thì phiền não từ đâu mà có? Từ trên tất cả những tự tư tự lợi, sợ được, sợ mất của chính mình mà sanh ra. Nếu chúng ta có thể buông xuống tất cả những tự tư tự lợi của bản thân, mỗi niệm đều là vì lợi ích chung của mọi người, thì phiền não sẽ liền giảm bớt.

Trong Kinh Kim Cang, Phật dạy rằng: "Phàm sở hữu tướng giai thị hư vọng".

Hễ cái gì có hình tướng đều là hư vọng, là giả, là vô thường. Ngay đến con người chúng ta cũng đều là vô thường, thân thể chúng ta mỗi năm một già đi, chẳng thể nào mãi mãi chỉ là 18 tuổi, khi vừa mới sanh ra là đã hướng đến phần mộ mà vào, chẳng 1 giây phút ngừng nghỉ. Thân thể còn không thể giữ được, thì đối với tiền tài, sắc đẹp, danh lợi của thế gian há có thể giữ mãi được sao? Cổ đức dạy rằng: "Đã biết là vô thường sao vẫn còn phiền não?"

Chúng ta đã biết tất cả mọi thứ trên thế gian này thẩy đều là hư giả, là vô thường, vậy sao vẫn còn muốn níu giữ, vẫn còn mong muốn cái này, vẫn còn đòi hỏi cái kia, vẫn còn muốn đi tranh, đi đoạt cùng người, vẫn còn cố chấp giữ lấy những thứ không thuộc về mình, để rồi phiền não? Chúng ta có nghĩ qua chưa?

Chúng ta dành tất cả thời gian của mình để chạy đuổi theo những danh lợi, tiền tài, vật chất hư giả của thế gian để cuối cùng được gì? Chỉ là một màn trống rỗng. Từ trên dòng lịch sử ta thấy được, ngày xưa biết bao nhiêu vua chúa, công hầu dành cả đời mình để chạy đuổi theo những thứ hư giả, có được rồi thì sao? Đến khi chết đi vẫn phải trả lại hết cho đời, biết bao nhiêu cung điện huy hoàng, ngày nay đều trả lại hết cho hư không, chẳng thể giữ lại được gì cả.

Do đó, đối với được mất của chính mình phải nên buông xuống, không nên vì những được mất này mà tự tạo phiền não cho chính mình. Có thời gian rảnh rỗi 1 phút thì cố gắng ra sức niệm Phật 1 phút, có thời gian 1 giờ thì cố gắng niệm Phật 1 giờ, cho đến 1 ngày, 1 tháng, 1 năm, 1 đời phải vì sanh tử của chính mình mà ra sức niệm Phật, để thành tựu cho chính mình.

Chúng ta phải hiểu rằng, chính phiền não là tác nhân đưa chúng ta vào vòng luân hồi sanh tử. Do đó, muốn cắt đứt sanh tử thì phải từ trên tất cả những phiền não của chính mình mà hạ thủ công phu. Hạ phủ như thế nào?

Đó là chuyển đổi ý niệm của chính mình, đem những ý niệm xấu ác, sân hận ý niệm tham lam ích kỷ, tự tư tự lợi chuyển đổi lại thành thiện lành và thanh tịnh. Ngày trước, tất cả ý niệm đều là vì chính mình, vì lợi ích của mình. Bây giờ chuyển lại là tất cả mỗi niệm đều là vì mọi người, vì lợi ích của những người xung quanh và toàn xã hội. Chúng ta muốn đoạn phiền não thì phải từ chỗ này mà bắt đầu.

HT. Tịnh Không