Bốn đại dương nầy sâu thẳm lắm, sâu hơn biển cả nhiều. Chúng ta là nô lệ cho tâm thức đang hụp lặn trong các đại dương đó, chìm đắm trong nước biển.

Chính vì vậy, khi một số người chìm ngập trong biển nuớc mặn, họ bị sóng xô rất mạnh. Nếu họ nằm xuống để ngủ, thì họ lại trằn trọc giống như sóng cồn biển cả. Họ nằm xuống bên trái và rồi chẳng thể ngủ được. Họ xoay qua và lật về phía phải để rồi cũng chẳng thể ngủ được. Đó là do vì sóng vỗ. Và sóng đến từ nơi nào vậy? Đại dương đấy. Nói cách khác, chúng đến từ:

- Cơn lũ của sắc dục: dục vọng do thèm muốn, khát ái nhục dục;

- Cơn lũ của sự trở thành: muốn là cái này, muốn thành cái kia, cố thoát khỏi tình trạng mình đang sống trong đó;

- Cơn lũ của quan kiến: bám chặt lấy các quan kiến của mình đến mức lao đầu vào những sự đấu lý, một dấu hiệu cho thấy ta đang lềnh bềnh giữa biển nước mặn; và

- Cơn lũ của vô minh: bóng tối đằng sau ta chẳng biết quá khứ, u tối phía trước mặt chẳng biết được tương lai; bóng tối trong hiện tại chẳng biết điều gì là thiện và bất thiện trong ta, để mặc tâm thức rơi vào những lối dẫn đến vòng quanh luân hồi (tái sinh). Đó là vô minh.

Ajahn Lee Dhammadharo