Lại nữa, nếu khi tỷ thức tiếp xúc với đối tượng là hương, mà không có ý thức cùng lúc sinh khởi để có mặt với tỷ thức, thì tỷ thức không có khả năng biết được mùi thơm của hương là dễ chịu, khó chịu hay không phải dễ chịu, không phải khó chịu một cách bén nhạy, linh hoạt và tinh tế.

Vì vậy, lỗ mũi của ta không hề hiện hữu đơn thuần, mà hiện hữu với toàn thể thế giới liên hệ với nó.

Nó liên hệ với nhân duyên tự thân và nhân duyên cộng đồng. Nhân duyên tự thân là những nhân duyên trực tiếp hình thành mũi. Nghĩa là tâm ý của ta xấu tốt như thế nào, thì ta có nhân duyên, hình tướng, tác dụng và quả báo xấu tốt của mũi như thế ấy.

Vì vậy, có bao nhiêu con người, có bao nhiêu chủng loại chúng sanh là có bấy nhiêu hình tướng mũi xấu đẹp khác nhau. Mỗi người là mỗi thế giới của mũi; mỗi chúng sanh là một thế giới của mũi. Dù là mũi, nhưng không có tướng lỗ mũi nào giống tướng lỗ mũi nào.

Ngoài nhân duyên tự thân, mũi hiện hữu và tồn tại trong sự tồn tại của nhân duyên cộng đồng. Nếu không có mặt hay thân thể, thì mũi không có điều kiện để tồn tại. Mũi của ta tồn tại là tồn tại với mặt và thân thể. Mũi tồn tại là tồn tại với đồng loại, dị loại và thiên nhiên.

Nếu không có đồng loại, ta không thể sinh ra, lấy gì mà có lỗ mũi. Ta sinh ra là sinh ra từ đồng loại và ta được hỗ trợ để sinh trưởng và tồn tại không những chỉ từ đồng loại mà còn cả dị loại nữa. Không những miệng hỗ trợ cho mũi, mắt hỗ trợ cho mũi, răng, luỡi, phổi, tim, gan,… hỗ trợ cho mũi mà ngay cả không khí, núi rừng, dòng sông, ánh sáng mặt trời, mặt trăng, sự chuyển động của trái đất đều là hỗ trợ cho sự có mặt và tồn tại của mũi.

Như vậy, lỗ mũi của ta hiện hữu, chưa từng là hiện hữu một mình mà hiện hữu với tất cả. Lỗ mũi của ta chưa bao giờ tồn tại trong cô độc, huống gì là ta!

Ta không bao giờ tồn tại trong cô độc, ta luôn luôn tồn tại với mọi người và trong lòng mọi người. Ta không bao giờ tồn tại trong sự cô độc, mà tồn tại trong lòng sự sống của muôn vật.

Chỉ có vô minh và tính chấp ngã trong ta, đẩy ta ra khỏi trái tim của sống, để trở thành những kẻ lạc loài giữa muôn vật. Trong lúc đó, muôn vật không hề rời xa cách ta, dù chỉ là một khoảnh khắc.

Lỗ mũi của ta đang nằm ngay trước mặt, nó đang nằm dọc, đừng bắt nó nằm ngang. Nếu bắt nó nằm ngang, ta sẽ rơi vào thế giới hư ảo và ta sẽ mất trắng tất cả. Ta hãy để cho nó nằm dọc, như chính nó đã nằm, rồi cười và thở với nó mỗi ngày bằng tâm ý tĩnh lặng của ta.

Bấy giờ, bình an sẽ đến với ta từ lỗ mũi ấy, muôn vật sẽ cùng ta hiện hữu và sẽ giúp ta làm đẹp cuộc đời.

Thích Thái Hòa (Thư Viện Cổ Pháp)