Vị trí của phụ nữ trong Phật giáo là duy nhất. Đức Phật cho phép người phụ nữ tự do tham gia vào cuộc sống tôn giáo. Đức Phật là vị Đạo sư tôn giáo đầu tiên đã cho sự tự do tôn giáo này đối với phụ nữ. Trước thời đức Phật thành đạo, các nhiệm vụ phụ nữ đã bị giới hạn trong việc nội trợ nhà bếp; thậm chí phụ nữ không được phép vào bất cứ cơ sở thờ tự tôn giáo nào, hay tụng niệm bất kỳ kinh điển tôn giáo nào. 

Trong thời đức Phật, vị thế của phụ nữ trong xã hội rất thấp. Đức Phật đã bị chỉ trích bởi cơ sở hiện tại khi Ngài ban cho sự tự do này của phụ nữ. Sự chuyển hóa của Ngài để cho phép phụ nữ dự vào hàng Thánh là vô cùng cấp tiến cho thời đại. Tuy nhiên, đức Phật cho phép phụ nữ chứng minh bản thân và cho thấy rằng họ cũng có khả năng như nam giới để đạt được vị trí cao nhất trong lối sống tôn giáo với quả vị Thánh quả A La Hán. Tất cả phụ nữ trên thế giới phải biết ơn đức Phật vì đã cho họ thấy cách sống tôn giáo thực sự và để lần đầu tiên họ được tự do trong lịch sử thế giới.

Một minh họa tốt đẹp về thái độ hiện hành đối với phụ nữ trong thời gian đức Phật được tìm thấy trong lời của Mra: “Không một phụ nữ nào, với trí tuệ hai ngón tay (thu hẹp) của cô ấy, có thể hy vọng đạt được những đỉnh cao đó và đạt được bởi các quả vị hiền triết”.

Chắc chắn, đức Phật đã mạnh mẽ trong việc mâu thuẫn thái độ như vậy. Tỳ kheo ni (Bihikkhuni) mà Mara đã nói những lời này, đã trả lời như sau: “Khi tâm trí của một người tập trung tốt và trí tuệ không bao giờ thất bại, liệu sự trở thành một người phụ nữ tạo ra sự khác biệt?”

Vua Kosala rất thất vọng khi nghe tin Nữ hoàng của ông đã hạ sinh một công chúa (bé gái). Ông mong đợi một hoàng tử (bé trai). Để an ủi trong khi nhà vua buồn, đức Phật nói: “Một phụ nữ trẻ, Chúa của người đàn ông, có thể chứng minh, ngay cả một đứa con tốt hơn một nam giới. Vì cô ấy có thể lớn lên khôn ngoan và đạo đức. Mẹ của chồng mình tôn trọng, vợ thật sự, chàng trai mà cô ấy có thể chịu đựng có thể làm những việc lớn, và cai trị các cõi lớn, vâng, một con trai của người vợ cao quý trở thành hướng dẫn của đất nước mình”. - (Samyutta Nikaya)

Đức Phật đã khẳng định rằng con người không phải lúc này cũng là người khôn ngoan duy nhất; phụ nữ cũng khôn ngoan.

Ngày nay nhiều nhà tôn giáo muốn tuyên bố rằng tôn giáo của họ mang lại cho phụ nữ quyền tự do bình đẳng. Chúng ta chỉ phải nhìn vào thế giới xung quanh chúng ta hôm nay để thấy được vị trí của phụ nữ trong nhiều xã hội. Dường như họ không có quyền sở hữu, bị phân biệt đối xử trong nhiều lĩnh vực và thường bị lạm dụng dưới nhiều hình thức tinh tế. Ngay cả các nước phương Tây, phụ nữ như Suffragettes (*) đã phải chiến đấu rất vất vã vì quyền của họ. 

Theo Phật giáo, không thể xem phụ nữ là thấp kém hơn. Chính đức Phật đã từng sinh ra như một phụ nữ nhiều lần trong tiền kiếp, những lần tái sinh trước của Ngài ở Samsara và thậm chí là một phụ nữ Ngài đã phát triển phẩm chất cao quý và sự khôn ngoan cho đến khi Ngài đạt được Giác ngộ thành Phật quả. 

Ghi chú:

(*)The Suffragettes (cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20)

Đây là tên gọi chung nhằm ám chỉ giai đoạn đầu của phong trào nữ quyền tại Anh và Mỹ, chủ yếu là quyền bầu cử. Những cuộc biểu tình của họ đã dẫn đến việc phụ nữ có quyền bỏ phiếu lựa chọn thành viên chính phủ vào năm 1920. Một số cá nhân nổi bật của "The Suffragettes" gồm có Susan B. Anthony, Alice Stone Blackwell, Helen Keller...

Suffragettes là thành viên của các tổ chức phụ nữ vào cuối thế kỷ 20, ủng hộ việc mở rộng “quyền kinh doanh”, hoặc quyền bỏ phiếu trong cuộc bầu cử công cộng đối với phụ nữ. Nó đặc biệt đề cập đến các chiến binh ở Vương quốc Anh như các thành viên của Liên minh Xã hội và Xã hội Phụ nữ  (WSPU).

Hòa thượng K.Sri Dhammananda Maha Thera