Yến là chim yến, sào là tổ, yến sào là tổ của chim yến. Tổ chim yến được chim yến tạo lên bởi rãi hay nước bọt của chim yến. Chim yến ăn thức ăn rồi về tổ nhỏ nước bọt ra để làm tổ cho chính mình.
Chim yến là loài chim nhỏ, giống chim én, có mỏ cong và đen, chiều dài khoảng 11-12 cm và nặng khoảng 18-20 gram. Chim yến thuộc vào hàng chim hiếm, phân bố chủ yếu ở các vùng biển thuộc các nước khu vực Đông Nam Á. Chúng làm tổ ở độ cao lên đến 2800m so với mực nước biển.
Yến sào thường được sử dụng để chế biến các món súp yến. Người dùng có thể ngâm, làm sạch lông và bẩn trên tổ yến rồi cho chưng cách thủy. Yến sào có nhiều chất dinh dưỡng, bồi bổ cơ thể rất tốt. Giá thành rất đắt đỏ và có giá trị cao về kinh tế.
Người khai thác tổ yến dùng mọi cách để lấy được tổ yến từ các hang núi, vách đá vì những giá trị về kinh tế cũng như giá trị cho sức khỏe con người.
Ăn chay hay còn gọi là ăn trai, ăn lạt, đây là chế độ ăn uống chỉ gồm thực phẩm có xuất xứ từ thực vật: Trái cây, rau củ… Những thực phẩm bắt buộc phải kiêng kị là thịt gia cầm, gia súc và hải sản; các loại thực phẩm có được từ quá trình giết mổ. Bên cạnh đó, ăn chay cũng có thể tránh ăn các sản phẩm ngũ vị tân như hành, tỏi,...
Vậy người ăn chay có ăn yến sào được không? Một câu hỏi được rất nhiều người ăn chay thắc mắc cũng như các Phật tử thuần chay thắc mắc. Như trình bày ở trên, yến sào được tạo thành bởi nước rãi, nước bọt của loài chim yến. Cho nên yến sào được xem là sản phẩm có nguồn gốc từ động vật, không thể coi đây là thực phẩm thuần chay.
Người Phật tử hay những người theo trường phái thuần chay không nên sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ yến sào như: nước yến, súp yến, canh tổ yến...
Ngày nay, vì lợi ích kinh tế, quá trình khai thác tổ yến diễn ra ngày càng nhiều với nhiều hình thức khai thác khác nhau. Việc khai thác tổ yến chính là lấy đi nơi cư ngụ của loài chim yến, một chúng sinh vô tội sẽ không có nơi ẩn náu khi bão gió và thiên tai. Vì quá trình làm tổ yến là một quá trình mất rất nhiều thời gian. Cho nên Phật tử và những người thuần chay không nên sử dụng các sản phẩm chế biến từ tổ yên bởi tình thương và lòng nhân đạo của mỗi người đến với chúng sinh vạn loài nói chung và với loài chim yến nói riêng.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, việc khai thác tổ chim yến không thông qua quá trình giết mổ, không phạm tội sát sinh cho nên ăn các sản phẩm yến sào cũng được coi là ăn chay. Xong cần phải quán chiếu và tìm hiểu kỹ để có được ý niệm về ăn chay đúng Pháp, tránh mắc tội hoang phí và gây tạo lỗi khổ cho chúng sinh.
Do giá thành của các sản phẩm yến sào rất cao, cho nên đây được coi là một thức ăn xa xỉ. Người Phật tử nói chung và những người thuần chay cần lưu ý tuyệt đối không sử dụng. Bởi học theo hạnh Đức Phật và chư Tổ, chư Tăng, các thức ăn, thực phẩm hàng ngày cần phải tiết kiệm, không được quá hoang phí sử dụng. Đồng thời phải quán chiếu từ đâu mà ta có thức ăn ấy. Sử dụng yến sào chính là tiêu phí tài sản của chúng sinh, làm mất đi tính chất thanh bần của người Phật tử.
