Thiền sư Thích Nhất Hạnh: Tri kỷ là biết nhau, hiểu nhau. Trong cuộc sống này, nếu mình tìm được một người có khả năng lắng nghe mình, hiểu được những khó khăn, những khổ đau, những ước vọng của mình tức là mình tìm thấy ở người đó một tâm hồn tri kỷ thì mình là người có hạnh phúc vô cùng. Món quà quý nhất mà người kia có thể tặng cho mình là khả năng hiểu. Có những người cả đời đi kiếm tìm mà không tìm được một người hiểu mình.

Ngày xưa, có một vị quan lớn chơi đàn thập lục huyền cầm rất tuyệt diệu. Trong giới quan quyền, bạn hữu không có ai hiểu được nghệ thuật, tài năng của ông. Vì vậy, mỗi lần đánh đàn, ông thường đem theo một vài người hầu cận lên trên núi, tìm một chỗ đẹp. Ông trải chiếu, pha trà rồi đốt trầm lên. Trong không khí trang nghiêm, ông chơi đàn rất hạnh phúc. Và ông có cảm tưởng là chỉ có suối, cây, núi, mây mới hiểu được tiếng đàn của ông. Bữa đó, đang đàn thì tự nhiên một dây đàn bị đứt. Ông tháo dây đàn đứt đó ra, thay một dây mới. Vừa đàn thêm một câu nữa thì dây đàn lại bị đứt, và cứ đứt như vậy ba lần. Ông nghĩ: “Chắc có người đang nghe trộm mình”. Ông đứng lên, nói lớn: “Có vị tri kỷ nào đang nghe trộm tiếng đàn của tôi xin cho gặp mặt”. Bỗng nhiên có một anh tiều phu xuất hiện. Anh tiều phu này đã nghe lén, đã cảm được tất cả những cái hay, cái đẹp, cái tài ba của người đàn cho nên dây đàn đứt. Ông quan đánh đàn ấy tên là Vương Bá Nha, người tiều phu tên là Chung Tử Kỳ. Hai người nói chuyện rất tâm đầu ý hợp. Bá Nha lần đầu tiên tìm ra người tri kỷ, một người hiểu được nghệ thuật của mình. Tử Kỳ chấp nhận làm bạn tri kỷ của Bá Nha, nhưng không muốn về kinh đô nhận chức. Tử Kỳ chỉ muốn làm tiều phu thôi. Lâu lâu, Bá Nha nhớ tới bạn, sắp đặt công việc trong triều rồi hẹn với bạn, hai người cùng uống trà. Bá Nha hạnh phúc vô cùng vì Bá Nha đã tìm ra được một người tri kỷ, tri âm. Tình bạn đó lưu truyền cho tới ngày hôm nay.

Ở đời, con mà hiểu cha, đệ tử mà hiểu thầy thì cũng làm cho cha, cho thầy rất hạnh phúc. Thành ra mình biết ơn người đã hiểu được mình. Cảm ơn em đã hiểu được anh, cảm ơn con đã hiểu được cha, cảm ơn cha đã hiểu được con. Tu tập là làm thế nào để có thể có được cái hiểu. Muốn hiểu thì phải lắng nghe, phải quan sát. Khi mình sống với một người có khả năng hiểu mình thì mình có hạnh phúc lắm. Vì cái hiểu là nền tảng của cái thương. Không hiểu thì không thể nào thương. Đó là tiêu chuẩn của đạo Phật về hạnh phúc, về tình yêu. Trong tình yêu đôi lứa, mình phải cẩn thận, chỉ cần thử nghiệm vài cái là biết người đó có hiểu mình hay không. Cái người mà khi mình nói cứ cắt lời, không để cho mình nói, cứ khoe cái của họ, không có khả năng hiểu được những khó khăn, khổ đau, không biết lắng nghe mình…. thì dù người đó có bằng cấp cao, nhiều tiền, xe đẹp, nhà cửa sang trọng, bảnh trai, hay sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành thì cưới người đó, mình sẽ khổ suốt đời. Đừng để cho mình bị hấp dẫn, mờ mắt bởi những cái bên ngoài: sắc đẹp, địa vị, danh lợi… Những người yếu đuối thường bị hấp dẫn bởi những cái phù phiếm bên ngoài. Trong xã hội Việt Nam mới phát triển, một cô gái có thể đánh mất tiết trinh để đổi lấy một chiếc xe gắn máy. Thật dễ sợ! Đạo đức đã suy đồi tới mức đó. Mình muốn thoát ra khỏi cái thân phận nghèo khổ, mình muốn có một chiếc xe giống như người ta, và mình đánh mất cái quý giá nhất của đời mình. Chuyện đó đã và đang xảy ra. Thành ra những cái hấp dẫn của vật chất, của bề ngoài phù phiếm mình không thể coi thường được. Mình sẽ dấn thân vào những nẻo đời khổ đau nếu mình không cẩn thận.