Một số trẻ vị thành niên cảm thấy cô đơn vì ba mẹ suốt ngày đi làm kiếm tiền, không có thời gian trò chuyện và dạy bảo các em. Ông bà trong gia đình thấy cô đơn quá vì con cháu mải đi làm ăn ít khivề thăm. Cô gái trẻ gần ba mươi tuổi mà vẫn chưa có người yêu nên thấy cô đơn. Hay một nhà tỷ phú đến tuổi về chiều chia sẻ ông cô đơn quá vì đã dành hết tuổi trẻ cho công việc nên giờ đây ông băn khoăn về việc tìm bạn đời vì không tin có người yêu mình thật lòng. Thậm chí có người khi đã lập gia đình rồi vẫn rơi vào tình trạng đồng sàng dị mộng vì cho rằng người hôn phối không hiểu được mình.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến cô đơn. Nguyên nhân thứ nhất có thể kể đến chính là sự khép mình. Vì không mở lòng giao tiếp được với người xung quanh, không có niềm tin vào mọi người nên ta ngại giao tiếp và tự chôn thân vào vỏ ốc vô hình ngày này qua tháng nọ. Dần dần, việc kiềm chế tâm lý, không được giải tỏa dẫn người đến sự bất mãn về cuộc sống và tự cô lập bản thân. Người cô đơn hiếm khi được thanh thản và vui vẻ. Họ ôm khối đá ngàn cân đè lên cuộc sống của mình.

Chúng ta không chỉ cô đơn khi không có ai bên cạnh mà còn cảm thấy lạc lõng khi sống trong gia đình, khi học trong lớp hay đi giữa khu mua sắm đông người… Đi xe buýt, thấy một bạn gái có người yêu đón, mình không có ai đón cũng cảm thấy cô đơn. Ngồi uống café thấy người ta có đôi có cặp, có bạn có bè, mình chỉ một mình cùng ly café bỗng chạnh lòng và thấy cô đơn. Như vậy, cô đơn có thểđến từ vọng tưởng trong tâm. Từ vọng tưởng sinh ra phiền não, đưa người trầm mình vào mộng mơ không thực. Người tự làm khổ mình, làm khổ người thân rồi gán sự sầu muộn đó cho hai từ ‘cô đơn’. Cô đơn không có lỗi, lỗi xuất phát từ ảo vọng phù phiếm của con người. Kẹt vào ý niệm cô đơn hay còn được gọi là tình trạng thất niệm sẽ làm chúng ta đánh mất bản thân, đánh mất sự an lạc, hạnh phúc trong hiện tại.

Một nguyên nhân khác của cô đơn chính là tâm tham ái. Vì không làm chủ được thân tâm, người rong ruổi tìm cầu hạnh phúc bên ngoài mà quên mất người thân đang ở đây, tình thương đích thực đang ở đây, không đâu xa. Mỗi một người là một cá thể làm nên gia đình, trường học, quốc gia… Chúng ta nương vào nhau mà sống nên không thể gọi là cô đơn. Dù ở một mình trong phòng, ta vẫn có cái bàn, chiếc ghế, hay con kiến, con thằn lằn làm bạn. Người có ‘Phật’ trong tâm không bao giờ cảm thấy cô đơn tuyệt vọng bởi luôn có một ngôi nhà tâm linh ấm áp để đi về và nương tựa. Cô đơn thật ra không hề có thực mà chỉ do vọng tưởng mang lại. Đó cũng chỉ là một ý niệm do tâm gán ghép và chúng ta tự đồng hoá mình với nó, để rồi tự tạo nội kết phiền muộn cho bản thân và người thân xung quanh.

Tất cả các chúng sinh đến với trần gian một mình và ra đi cũng chỉ một mình. Người vốn cô đơn nhưng sao cứ thích sum vầy?

Giữa cuộc sống bộn bề nhiều thế sự, yên tĩnh một mình để tịnh tâm là điều rất cần thiết. Nhìn lạinhững gì đã qua sẽ giúp ta tìm được đường đi sáng suốt cho tương lai. Tuy nhiên, suy tư quá nhiều không giải quyết được vấn đề và chỉ gây thêm căng thẳng không cần thiết. Đức Phật đã dạy: “Đừng truy tìm quá khứ – Không ước vọng tương lai – Quá khứ đã qua rồi- Tương lai thì chưa đến – Quán chiếu vào cuộc đời – Thấy rõ được vạn pháp – Không kẹt vào pháp nào – Lìa xa mọi ái nhiễm – Sống an lạc như thế – Tức là sống một mình.” 

Mọi thứ trong cuộc đời này đều vô thường, giả tạm. Thân này và tư duy này cũng là vay mượn của tứ đại theo nghiệp duyên mà biểu hiện thì cảm giác cô đơn chỉ là ý niệm không thật.

Sống một mình không có nghĩa là cô đơn. Ngày xưa Đức Phật bỏ cung vàng điện ngọc, vợ đẹp con xinh cũng chỉ để một mình ra đi tầm đạo, tìm nguồn an lạc đích thực cho nhân loại. Hạnh phúc đích thực không đến từ sự hưởng thụ của năm dục: tiền tài, sắc đẹp, danh vọng, ăn uống, ngủ nghỉ. Hạnh phúc đích thực đến từ sự thanh tịnh của tâm hồn qua việc thực tập thiền tuệ, rũ bỏ những phiền não trần lao. Vì lẽ đó, các tu sĩ thường tìm về nhập thất ở nơi hoang vắng để tập trung tu tập, thanh lọc thân tâm, mong sớm được thành tựu.

Cô đơn là một biểu hiện vi tế của sự thất niệm. Gọi tâm về với thân, an trú trong hiện tại sẽ giúp ta rũ bỏ được những phiền não của đời thường, đồng thời xoa dịu và làm mát mẻ tâm hồn sau những bộn bề của cuộc sống. Chúng ta không bao giờ cô đơn vì đều có tổ tiên, ông bà, cha mẹ, Tam Bảo(Phật, Pháp, Tăng) ngay trong tự thân để nương tựa. Vì thế, hãy ban tặng sự tỉnh thức và an lạc cho tâm hồn mình.

St