ĐÁP: Cũng như trí tuệ bao gồm phần trí năng hay sự hiểu biết trong bản chất thiên nhiên của ta, từ bi gồm khía cạnh xúc cảm hay cảm giác trong tâm tánh thiên nhiên của ta. Cũng như trí tuệ, từ bi là phẩm hạnh đặc thù của con người. Khi ta thấy người nào đang ở trong cơn phiền muộn sầu não mà ta động lòng trắc ẩn, cố gắng làm vơi hay chấm dứt nỗi khổ của họ, đó là từ bi. Như vậy, tất cả những gì tốt đẹp nhất trong con người, tất cả những đức hạnh "giống hạnh Phật" như chia sớt, sẵn sàng giúp cho người khác với tinh thần thoải mái, thiện cảm, chăm lo và ưu tư -- tất cả đều là những biểu hiện ra ngoài của lòng từ bi tiềm tàng bên trong. Ta sẽ hiểu biết những điều gì tốt đẹp nhất cho chính ta. Chúng ta thông cảm người khác khi ta thông cảm chính ta. Như vậy trong Phật Giáo, phẩm hạnh cao đẹp của ta sinh sôi nảy nở một cách rất tự nhiên trong niềm ưu tư của ta đối với người khác. Đời sống của Đức Phật cho thấy rõ điều này. Ngài trải qua sáu năm dai dẳng chiến đấu để tìm trạng thái an lành cho chính Ngài. Sau đó, Ngài có thể ban rải những lợi ích ấy cho toàn thể nhân loại, và đó là nguồn hạnh phúc cho tất cả chúng sanh.

VẤN: Vậy thì Sư nói rằng có thể giúp người khác hữu hiệu nhất khi ta tự giúp ta. Đó có phải là ích kỷ một chút nào đó hay không?

ĐÁP: Chúng ta thường xem lòng vị tha, ưu tư cho người khác trước khi nghĩ đến mình là đối nghịch với tánh vị kỷ, lo cho mình trước rồi mới lo cho người khác. Phật Giáo không phân biệt, tách rời hai sự việc ấy; trái lại, cái nhìn của Phật Giáo là thấy chúng hòa lẫn với nhau. Niềm ưu tư, thành thật lo lắng cho mình, sẽ dần dần tăng trưởng, thuần thục và trở nên ưu lo cho người khác, bởi vì ta thấy rằng người khác thật sự cũng như ta. Đó thật sự là từ bi. Lòng từ bi quả thật là viên ngọc báu kim cương được tôn trí trên vương niệm của Pháp Bảo, những lời dạy vàng ngọc của Đức Tôn Sư.

Tỳ khưu Shravasti Dhammika
Phạm Kim Khánh & Bình Anson dịch
Nguyên tác: Good Question, Good Answer