Theo truyền thuyết, khi chúa Nguyễn Ánh bị quân Tây Sơn truy đuổi đã chạy đến núi Bà Đen lẩn tránh. Quân lính đói lả, chúa Nguyễn Ánh đã cầu khẩn xin giúp đỡ. Đêm đó, Bà Đen hiển linh trong mộng cảnh của chúa và chỉ cho loại trái cây trên núi có thể cứu đói binh sĩ. Đến năm 1790, chúa Nguyễn Ánh đã đưa binh lính quay lại núi đúc tượng, cất điện thờ.
Đến nay, tại lưng chừng núi, ở độ cao 350m, sau nhiều lần trùng tu, xây mới, trên nền xưa của Linh Sơn Tự hiện diện một hệ thống Chùa Bà có tên gọi là Linh Sơn Tiên Thạch Tự gồm những ngôi chùa và những di tích như Chùa Bà, chùa Hang, Đông Hoàng Chung, chùa Trung, chùa Mới..., vừa thờ Phật vừa thờ Bà Đen. Tại đây, điện thờ Bà mang tín ngưỡng thờ Mẫu, còn ngôi chùa là tín ngưỡng Phật giáo ẩn cư của chi phái Liễu Quán.
Hàng năm, khách hành hương đến viếng chùa, miếu Bà rất đông vào tháng Giêng và vào lễ vía Bà (ngày 5 và 6 tháng Năm âm lịch). Người dân đến cúng bái có thể lên chùa bằng cách leo bộ 1500 bậc đá hoặc qua hệ thống cáp treo hiện đại do tập đoàn Sun Group đầu tư và vận hành. Cùng với hệ thống Chùa Bà, công trình tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn đạt kỷ lục châu Á trên đỉnh núi Bà Đen cũng là điểm đến tâm linh nhiệm màu, mang tới cho du khách chuyến du hành đầy ý nghĩa.
Núi Ngàn Nưa
Cách thành phố Thanh Hóa khoảng 30km, thuộc địa phận huyện Triệu Sơn, toạ lạc một quần thể gồm các ngọn núi lớn nhỏ trùng điệp phân bổ đều khắp trên một diện tích rộng 55 km2, được người dân gọi là Ngàn Nưa. Đỉnh cao nhất của Ngàn Nưa là Am Tiên, có độ cao cách mặt nước biển khoảng hơn 500m. Tại đây vào năm 248, Bà Triệu dấy binh khởi nghĩa đã cho dựng một ngôi chùa công đức lấy tên “Bích Vân Cung Tự”, tục gọi là chùa Am Tiên. Sau này, người dân trong vùng để tưởng nhớ công ơn của Vua Bà và các tướng lĩnh, đã lập đền thờ Bà Triệu dưới chân núi Nưa, đồng thời xây dựng, khôi phục di tích Am Tiên trên đỉnh núi.
Trên đỉnh Ngàn Nưa, ngoài Am Tiên là nơi thờ Thánh Mẫu, thờ Phật… còn có nhiều địa điểm kỳ bí như bàn cờ Tiên được lưu truyền là nơi các tiên ông thấy cảnh đẹp thường lui tới thượng cờ, ngồi ngắm núi sông làng mạc, cho đến bây giờ vẫn còn dấu tích được gìn giữ và bảo tồn. Hay chuyện giếng Tiên không bao giờ cạn, ai tới giếng cầu xin nước về uống sẽ gặp được nhiều may mắn…
Đặc biệt, từ cổng di tích Am Tiên đi vào sâu bên trong khoảng hơn 100m là một khoảng đất rộng, được rào chắn kỹ lưỡng, bán kính khoảng 21m. Tương truyền nơi đây chính là một trong những “huyệt đạo thiêng” bậc nhất của Việt Nam, được các nhà phong thủy cho là điểm hội tụ giao hòa của đất và trời.
Hằng năm, cứ đến ngày mùng 9 tháng Giêng, từng dòng người lại đổ về “huyệt đạo” linh thiêng này để khai hội Đền Nưa - Am Tiên và tham gia lễ mở “cổng trời”, xin lộc, cầu an. Điểm đến này cũng đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là di tích lịch sử danh lam thắng cảnh cấp quốc gia vào tháng 3/2009.