Tại một cuộc hội-thảo bàn tròn về “Tôn-giáo và tự-do” có Đức Đạt-Lai-Lạt-Ma và tôi cùng tham-dự. Lúc tạm nghỉ, tôi hỏi ngài vừa tinh-nghịch vừa tò-mò :

“Thưa ngài, tôn-giáo nào tốt nhất? ”
Tôi nghĩ ngài sẽ nói:
 “Phật-giáo Tây-tạng” hoặc
“Các tôn-giáo phương Đông, lâu đời hơn Ki-tô giáo nhiều”.

Đức Đạt-Lai-Lạt-Ma trầm-ngâm giây lát, mỉm cười và nhìn vào mắt tôi…

Điều này làm tôi ngạc-nhiên vì tôi biết đây là một câu hỏi ranh mãnh.

Ngài trả lời:

“Tôn-giáo tốt nhất là tôn-giáo đưa anh đến gần Đấng tối-cao nhất. Là tôn-giáo biến anh thành con người tốt hơn”.

Để giấu sự bối-rối của tôi trước một câu trả-lời đầy khôn-ngoan như thế, tôi hỏi:

“Cái gì làm tôi tốt hơn? ”

 Ngài trả lời:

“Tất cả những gì làm anh
Biết thương-cảm hơn
Biết theo lẽ-phải hơn
Biết từ-bỏ hơn
Biết dịu-dàng hơn
Biết nhân-hậu hơn
Có trách-nhiệm hơn
Có đạo-đức hơn”.
"Tôn-giáo nào biến anh thành như-vậy là tôn-giáo tốt nhất”.

Tôi thinh-lặng giây lát, lòng đầy thán-phục, ngay cả bây giờ, khi nghĩ đến câu trả-lời đầy khôn-ngoan và khó phản-bác, Ngài tiếp :

“Anh bạn tôi ơi!
Tôi không quan-tâm đến tôn-giáo của anh hoặc anh có ngoan-đạo hay không . Điều thật-sự quan-trọng đối với tôi là cách cư-xử của anh đối-với người đồng-đẳng, gia-đình, công-việc, cộng-đồng và đối-với thế-giới .

Hãy nhớ rằng vũ-trụ dội lại hành-động và tư-tưởng của chúng ta . Quy-luật của hành-động (Action) và phản-ứng (Reaction) không chỉ dành riêng cho vật-lý.  Nó cũng được áp-dụng cho tương-quan con người.

Nếu tôi ở hiền, thì tôi gặp lành.
Nếu tôi gieo gió, thì tôi gặt bão.

Những gì ông bà nói với chúng ta là sự-thật thuần-túy . Chúng ta luôn nhận được những gì chúng ta làm cho người khác . Hạnh-phúc không phải là vấn đề số-mệnh . Đó là vấn-đề lựa-chọn.”

Cuối cùng ngài nói:

“Hãy suy-tư cẩn-thận vì Tư-tưởng sẽ biến-thành Lời-nói,
Hãy ăn-nói cẩn-thận vì Lời-nói sẽ biến-thành Hành-động,
Hãy hành-xử cẩn-thận vì Hành-động sẽ biến-thành Thói-quen,
Hãy chú-trọng Thói-quen vì chúng hình-thành Nhân-cách,
Hãy chú-trọng Nhân-cách vì nó hình-thành Số-mệnh,
Và Số-mệnh của anh sẽ là Cuộc-đời của anh.
… và …
"Không có tôn-giáo nào cao-trọng hơn Sự-Thật."

ST