Hẳn bạn hay chú trọng những chuyện đưa tới sai lầm trong đời, hay ít nhất những gì xảy ra không như ý muốn. Dù khổ đau cứ tái diễn chúng ta vẫn phải tiếp tục phấn đấu vượt qua để đạt tới hạnh phúc và theo đuổi chúng ngay khi ta nghĩ tới. Nhưng phải quán xét thật cẩn thận; vì không ai tránh khỏi già, bịnh, chết, kẻ thù và nhiều nữa...
Tuy nhiên đây là phương pháp để trừ bỏ tiếng; "khổ đau" ngay trên đầu môi của chúng ta, thay vì những việc làm cản trở hạnh phúc là những việc sai lầm trong đời, ta gọi đó là khổ đau, chúng luôn luôn tái diễn như buồn bực, lo lắng và giận dữ, có thể trở thành là ngưồn hạnh phúc. Ðây là chìa khóa hoán chuyển chúng nhưng phải biết rằng đó là kinh nghiệm chủ quan của chúng tôi để xác định có phải đó là việc khổ đau hay không. Nếu chúng ta cứ tiếp tục buồn phiền những khổ đau ngoại tại những việc luôn luôn xảy đến như kẻ thù; và như vây thì chúng ta sẽ không bao giờ chấm dứt khổ đau và giận dữ.
Ðể chuyển khổ đau thành hạnh phúc: thứ nhất chúng ta phải từ bỏ thái độ không muốn sai lầm. Những việc khổ đau không luôn luôn đem đến sai lầm như vậy; vì nếu khổ đau có thay đổi chúng ta không cần phải buồn khổ, còn như khổ đau không thay đổi thì buồn khổ cũng không giúp được gì mà còn xác thêm muối vào vết thương đau mà thôi.
Tâm lý học hiện đại cho rằng khổ đau là lẽ tự nhiên và đó là điều tốt. Nếu chúng ta không đau khổ về những sự lầm lỗi của chúng ta, thì đức Phật đã không ra đời. Ngài dạy: đức hạnh suối nguồi chân thật của hạnh phúc là điều tốt; còn nếu thiếu đức hạnh là nguồn đau khổ, đích thật là điều xấu. Ðức hạnh phát nguồn từ trí tuệ và từ bi; thất đức phát khởi từ vô minh, tham dục và giận dữ. Thật tế cho thấy rằng nếu càng áp chế khổ đau chúng ta càng tạo ra thêm nhiều khổ đau. Nhưng nếu thật sự vắng mặt khổ đau thì chúng ta không có áp lực của chúng và cũng không có sự đau thương nào.
Cũng vậy, chúng ta phải từ bỏ giận tức vì khổ đau, bởi lẽ sợ hãi chỉ làm gia tăng tổn hại lòng kiên nhẫn thiết thân của chúng ta mà thôi. Chẳng hạn có sự khác nhau giữa việc chích thuốc một đứa bé hay sợ kim với một đứa khác không sợ. Sự lo lắng bất an làm xáo trộn ngay cả những chuyện không đâu.
Thứ nhì, để chuyển khổ đau thành hạnh phúc, chúng ta phải gieo mầm hạnh phúc ngay khi khổ đau ập đến, vì chúng cho ta cơ hội tạo đức hạnh để loại trừ thất đức. Chúng ta không tìm đâu xa những khổ đau mà chính khổ đau tìm tới ta. Khi đối diện với khổ đau chúng ta phải áp dụng theo những phương pháp sau đây:
- Một, để dứt nghiện ngập, một người nghiện rượu phải lánh xa ma men thì mới an ổn, vì nhận thấy rằng nghiện ngập chỉ mang đến khổ đau cho chính mình và cho người khác. Lánh xa khỏi những sự cám dỗ từ những đối tượng ngoại giới là nguồn hạnh phúc chân thật. Chúng ta phải đánh đổi sự mất mát của cải không thể tránh khỏi bằng cái chết của một người thân yêu như là cơ hội để thấy được sự thật và từ giả khổ đau để tạo niềm an lạc tuyệt vời cho cuộc sống.
- Hai, lấy kinh nghiệm khổ đau làm sức mạnh phát triển lòng từ bi đối với những kẻ khổ như mình. Nếu muốn lành bệnh, bạn phải tìm tới một y sĩ là người đã từng mắc bịnh như bạn, hẳn vị bác sĩ đó có nhiều thiện cảm hơn với bạn.
Tánh kiêu mạn là một trong những khổ đau lớn nhất của con người, nếu chúng ta tự cười mình và vạch lỗi cho người xem, sẽ dứt tánh kiêu mạn và ngăn chặn bệnh thần kinh, vì cố che giấu lỗi lầm của mình. Thay vì khinh rẻ chúng ta, mọi người sẽ có thiện cảm và thành thật với chúng ta hơn.
- Ba và cũng là điểm cuối cùng, phải đủ kiên nhẫn như là phương thuốc giải độc trừ nóng giận, chính là kẻ thù tệ hại nhất của ta, nên chúng ta cần có đau khổ để thực tập hạnh nhẫn. Người ta cố hại mình ta cũng phải xem họ là những người bạn tốt; vì nhờ họ mà giúp ta cơ hội vượt qua tất cả cơn giận dữ.
Trong thời đại nhiễu nhương này chúng ta cần bảo vệ sự an lạc của tâm hồn. Nếu luôn bất an và lo lắng, sinh lý của chúng ta bị xáo trộn và bịnh tật sẽ gây cho ta mất hạnh phúc. Chúng ta có thể xông xáo vào đời và tìm nguồn hạnh phúc từ những khổ đau, và do vậy thân thể sẽ trở nên khoẻ mạnh và tâm hồn được an lạc hơn.
Ven. Thubten Gyatso
