Bởi vì có phân biệt, có chấp trước nên dẫn đến cái nhìn của ta đối với sự sự vật vật đều là đứng trên phương diện của cá nhân mình mà nhìn, đây gọi là ngã chấp, luôn xem trọng bản thân mình. Từ ngã chấp mà sanh ra tự tư tự lợi, chỉ thấy bản thân mình đúng, người khác đều là sai. Chịu 1 chút oan khuất liền không chịu nổi, trong tâm luôn ôm chặt nổi oan khuất mà người khác mang đến cho mình, niệm niệm đều không quên, để rồi tự làm khổ cho chính mình. Vậy thì những đau khổ của ta đó có phải do hoàn cảnh bên ngoài đưa đến hay không? Hay là chính những ý niệm tự tư tự lợi, những phân biệt chấp trước của ta làm cho ta đau khổ? Cho nên, chúng ta phải từ chổ này mà hạ thủ công phu.

Chúng ta niệm Phật, là đem tâm thức của mình chuyên chú vào 1 chỗ nhất định, chuyên chú vào A Di Đà Phật. Khi tâm thức chuyên chú vào 1 chổ thì những phiền não phân biệt chấp trước, những tự tư tự lợi sẽ không có nhiều cơ hội để phát triển mạnh mẽ nữa, dẫn đến tình chấp phân biệt sẽ ngày càng đạm bạc hơn, không còn nghiêm trọng như xưa, 1 ngày đạm bạc hơn 1 ngày, 1 tháng đạm bạc hơn 1 tháng, 1 năm đạm bạc hơn 1 năm. Phân biệt chấp trước nhẹ rồi, đạm bạc đi tức là phiền não từng phần từng phần tách ra, khi đó ta sẽ không còn thấy bản thân mình khổ sở bởi hoàn cảnh bên ngoài nữa, tâm dần đi đến chỗ an định.

Do đó, niệm Phật có thể giúp cho ta lìa khổ được vui, đạo lý chính là chổ này. Chứ chẳng phải bảo ta ngày ngày 1 mặt miệng thì niệm Phật, mà trong tâm thì vẫn luôn khởi dậy các thứ phiền não chấp trước, 1 mặt thì khấn vái A Di Đà Phật, cầu xin Phật thương xót làm cho ta hết khổ. Cách này không được. Đây chẳng phải là tu hành, mà là ta đang cầu xin đấy. Pháp môn Niệm Phật chẳng những có thể giúp ta lìa khổ được vui, giúp ta đem phiền não vô minh tẩy rửa 1 cách sạch sẽ, giúp ta vĩnh xuất luân hồi, vãnh sanh về Cực Lạc Thế Giới để 1 đời bất thoái thành Phật. Nhưng ta phải chịu tu, và thật tu, thì mới được. Cầu xin chỉ là tự mình mê hoặc lấy chính mình mà thôi. Dù Phật rất là từ bi, rất muốn giúp ta lìa khổ được vui, nhưng trong tâm ta vẫn ôm khư khư lấy những phiền não phân biệt chấp trước thì Phật cũng chẳng có cách nào cả.

Hai chữ “Niệm Phật” ở đây chúng ta cần phải hiểu cho rõ ràng. Niệm tức là nhớ, là nghĩ, người thế gian chúng ta hay dùng từ “hoài niệm” để tưởng nhớ về 1 sự việc hay 1 đối tượng nào đó. “Niệm Phật” tức là nhớ nghĩ đến Phật. Chúng ta niệm A Di Đà Phật hằng ngày đó, nghĩa là chúng ta ngày ngày trong tâm đều nhớ đến Phật A Di Đà, nghĩ đến Phật A Di Đà, đây gọi là chuyên chú. Nếu thật sự làm được chuyên tâm trên câu Phật hiệu ngày cũng như đêm không ngừng nghỉ, thì nhất định sẽ đạt đến pháp hỷ sung mãn. Trong trạng thái pháp hỷ sung mãn có bao nhiêu là vui sướng, bao nhiêu là an lạc, bao nhiêu là hạnh phúc, đều tự mình cảm nhận được, đây gọi là uống nước nóng, lạnh tự biết vậy. 

HT. Tịnh Không