Đức Phật dạy trong Kinh Samyutta Nikaya rằng: “Không nên phiền muộn hối tiếc những gì đã qua, không nên tò mò tìm hiểu những gì chưa đến. Hãy sống trong hiện tại”.

Không truy tìm quá khứ là đừng đem quá khứ để sống cho hiện tại, chúng ta ai cũng sống trong từng giây khắc, từng sát-na một, thế mà ta lôi những bóng chết trong quá khứ hết đây để mà tiếc nuối, thân vãn, giận dỗi.

Cũng vậy, trong đời sống hiện tại chúng ta lôi không biết bao nhiêu chuyện quá khứ để mà buồn, giận, thương, ghét. Đức Phật cũng khuyên rằng bây giờ mình làm việc lành, suốt đời làm những việc lành, khi lâm chung phải nhớ nghĩ những việc lành đã làm, có phải tạo cận tử nghiệp tốt để tái sanh cõi giới thiện nghiệp không? Vậy, quá khứ nào đem đến sầu, bi, khổ, não thì quên nó đi; quá khứ nào mang lại những thiện nghiệp, tăng trưởng thiện nghiệp trong hiện tại thì vẫn phải nhớ, vẫn nghĩ bình thường.

Tương lai không ước vọng là vì tương lai chưa đến, ta không sống với tương lai được nên ngồi đây để lo âu, ao ước, nguyện cầu vớ vẩn thì không phải là điều vô ích, nhảm nhí sao. Chuyện chưa đến thì để tương lai nó giải quyết, đừng đem vào đây mà so đo toan tính, suy nghĩ, nó phá vỡ bình yên của tâm thức hiện tại này.

Một người đang bận tâm, đang bị chìm đắm trong những kỷ niệm vui buồn quá khứ, đang toan tính trong một mơ ước tương lai hoặc đang tức giận ai đó… Thì khó tập trung vào hiện tại, khó trở lại với chính mình, khó trở về với thực tại thân thọ tâm và pháp đang là, bây giờ đây! Vậy, Khi trở lại hiện tại, trở về với hơi thở, an trú nơi hơi thở, thì thân tâm nó bình ổn, tứ đại điều hòa, thư thái, mát mẽ là ta đang sống trong thực tại, tất nhiên là không phải sống trong “hiện tại đứng yên” mà trong hiện tại trôi chảy, hiện tại đang là vậy thôi.

Hạnh phúc là vấn đề thiết thực hiện tại, không phải là ước mơ đẹp đẽ trong tương lai, hay những kỷ niệm êm đềm trong quá khứ. 

HT. Giới Đức