Có hai người bạn học sau khi tốt nghiệp phổ thông trung học đã lựa chọn hai hướng đi khác nhau. Một người muốn đi vào khu đào vàng ở trong rừng vì nghe nói rằng ai may mắn đãi được vàng sẽ giàu lên nhanh chóng. Thế là anh khăn gói bỏ vào rừng, sống những tháng ngày vô cùng cơ cực khi phải chiến đấu với bệnh sốt rét, vắt, muỗi và cả những tay anh chị. Cuối cùng, sau trận tranh cãi với đám đầu gấu anh đã bị chúng sát hại, bỏ xác giữa núi rừng heo hút. Còn một người thì muốn dạy học nên đã ghi tên vào trường sư phạm, sau này ra trường đi làm thầy giáo, sống một đời yên lành.

Như vậy chúng ta thấy rằng cái muốn cũng do nghiệp tác động. Một người có nghiệp lành sẽ muốn những điều khiến đời họ được bình yên. Còn một người có nghiệp dữ thì nghiệp cứ thúc đẩy họ khởi lên những cái muốn bậy bạ, đưa cuộc đời vào ngõ cụt bế tắc thảm thương.

Chúng ta đã phân tích một số yếu tố đưa đến cái muốn: do nhu cầu cơ thể, do sở thích, do tính tình, khuynh hướng, do khả năng phán đoán và cuối cùng là do nghiệp chi phối. Vậy để khởi lên một ý muốn không hề đơn giản, cái muốn đó cũng không ai giống ai cả, và chỉ khi có ý muốn thì mới có tạo nghiệp. 

Biết điều này rồi, chúng ta hãy luôn luôn chuẩn bị cho mình những điều kiện tốt, để hễ ta muốn gì thì đó chỉ là những ý muốn tốt đẹp, khiến ta tạo nên những nghiệp tốt đẹp và sẽ được quả báo tốt đẹp như ý. Điều kiện tốt ấy chính là sự huân tập đạo lý thuần thục. Chúng ta phải làm sao để mỗi ngày đạo lý thấm sâu vào lòng mình thêm một chút.

Để từ đây về sau hễ gặp người nghèo là mình muốn giúp đỡ, nếu có ai dùng guốc cao gót là giậm vào chân, mình cũng 'nghiến răng trợn mắt' mà mỉm cười xin lỗi trước: “Xin lỗi vì tôi đã chìa chân ra cho bạn giẫm, cảm ơn bạn đã giẫm một cái cho tôi học được hạnh nhẫn nhục”, ví dụ vậy. Nghĩa là vì huấn tập đạo lý nên chúng ta muốn điều gì cũng đều là điều tốt.

Và chúng ta cũng tập cho mình có khả năng phán đoán chính xác, tăng trí tuệ lên, tạo nhiều nghiệp lành để thiện nghiệp đó dẫn dắt ta muốn những điều chính đáng, chứ đừng để ác nghiệp khiến mình muốn toàn điều xằng bậy. 

TT. Thích Chân Quang