Rốt cuộc rồi, tất cả chúng ta cũng phải rời bỏ mọi thứ. Vậy thì bám chấp làm gì? 

Chấp vào thì khổ – buông bỏ còn tốt hơn. 

Nếu ai còn ở lại, thì cứ để họ ở lại

Nếu ai ra đi, thì cứ để họ ra đi. 

Hãy sẵn sàng cho sự chia ly bất kỳ lúc nào, vì cuối cùng rồi cũng phải chia ly. 

Nếu tâm đã sẵn sàng, thì sự chia tay sẽ diễn ra trong an lạc. 

Nếu tâm chưa sẵn sàng, thì nó sẽ đầy rẫy khổ đau, tiếc nuối – vì ta chưa thật sự học ra sự thật.

Ta đã quên rằng: chính tâm là nơi mọi cảm thọ sinh khởi – nhưng ta lại lầm tưởng rằng “ta” là thân thể này. 

Ta mê mờ cho rằng hạnh phúc nằm ở tiền bạc, vật chất, trong những thứ có thể mua sắm để nuông chiều dục vọng.

Vì vậy, cần phải học cho rõ: ta không phải là thân, không phải là ngã, mà chỉ là dòng tâm đang diễn tiến – bao gồm các Pháp sinh diệt theo nhân duyên. 

Và chỉ khi nào tâm được an tịnh, không rối ren, không dính mắc vào bất kỳ Pháp gì, thì mới có thể có hạnh phúc chân thật.

Khi hiểu rõ như vậy rồi, ta sẽ thấy rằng công việc đích thực trong đời là làm cho tâm an tịnh, bằng cách buông bỏ mọi thứ bằng trí tuệ thấy rõ Tam tướng – vô thường, khổ, và vô ngã. 

Thấy rằng mọi thứ mà tâm dính vào – từ danh lợi, sắc–thanh–hương–vị–xúc–Pháp, cho đến ngũ uẩn: sắc, thọ, tưởng, hành, thức – tất cả đều là Pháp vô thường, chịu sự biến hoại, không có thực thể cố định.

Hiểu như vậy rồi, ta không còn chấp. Không còn bám. Chỉ để mọi Pháp diễn ra theo bản chất của chúng. 

Nhờ đó, tâm trở nên an tĩnh, không bị cuốn vào phiền não, và thấy rõ con đường thoát khổ.

- Ajahn Suchart Abhijāto -