Trong đàn Quạ, có một con thông minh mới hiến kế với cả bầy, chúng ta và họ nhà Cú đã có mối thù truyền kiếp bao đời, nếu cứ để tình trạng này kéo dài thì hai bên lần hồi sẽ bị tiêu diệt hết. Vậy ngay bây giờ, ta cần tìm ra phương pháp tiêu diệt bọn Cú, không để mống nào sống sót nhằm diệt họa về sau. Được như thế thì loài Quạ chúng ta mới có cơ hội sống bình yên, hạnh phúc, mà không phải phập phồng lo sợ”. Cả đàn Quạ đều nhao nhao lên tán đồng ý kiến, nhưng làm cách nào để tiêu diệt chúng đây? Đó mới là vấn đề quan trọng cần bàn mà bấy lâu chúng mãi không suy nghĩ được. Chú quạ nói rằng, “việc này không khó, chỉ cần chúng ta làm khổ nhục kế, một con chịu hy sinh thì mọi sự sẽ được thuận buồm xuôi gió”.

Nói xong, chú Quạ thông minh bảo cả đàn rằng, “tôi sẽ lãnh nhiệm vụ quan trọng này với điều kiện quý vị hãy đánh tôi tơi bời, gây ra thương tích nặng nề thì tôi có cách để tiêu diệt bọn Cú”. Cả đàn Quạ nghe nói như thế thì không đành lòng làm vậy, nhưng con Quạ thông minh bảo rằng, “thà tôi chịu khổ thân này mà cứu được cả giống nòi nhà ta khỏi họa diệt vong”. Cuối cùng, cả đàn Quạ đành cam chịu kế sách trên, thi hành khổ nhục kế, nước mắt tuôn trào vì sự hy sinh lớn lao của chú Quạ thông minh. Lễ tuyên thệ bắt đầu, chú Quạ trước khi lên đường làm nhiệm vụ đã tuyên thệ trước đàn, “tôi thà quyết tử để cứu giống nòi nhà Quạ chúng ta được trường tồn mãi mãi”.

Sự dũng cảm hy sinh của chú Quạ thông minh đã làm cho cả đàn ngậm ngùi đau xót. kế hoạch được thi hành và chú Quạ bị đánh tả tơi, máu me đầy mình trông rất đáng thương. Quạ ta ráng lết đến chỗ Cú ở mà rên rỉ khóc lóc, thở than, giống như là sắp chết.

Một con Cú đầu đàn nghe tiếng rên liền chạy ra hỏi, “sao bạn Quạ bị thế này?” Quạ vừa khóc, vừa kể lễ, “tôi khuyên đàn Quạ nhà tôi hãy nên quy phục dòng họ nhà anh, mà mỗi năm triều cống lễ vật, mong vua Cú thương tình tha thứ để dòng họ nhà Quạ chúng con được yên mà sống qua ngày. Không ngờ, tôi vừa nói xong thì bị cả đàn nhà Quạ xông vào đánh đấm, cấu xé tôi tơi bời hoa lá, tôi cố gắng lắm mới chạy được đến đây. Tôi bây giờ sống được là nhờ tấm lòng thương xót của các anh, cứu giúp tôi qua cơn hoạn nạn, thì ơn này tôi xin kết cỏ ngậm vành mà đáp đền trong muôn một không bao giờ dám quên.”

Con Cú đầu đàn nghe nói thế nên động lòng thương xót, bảo với đàn rằng, “chúng ta hãy mở rộng vòng tay nhân ái để cứu giúp chú Quạ trong cơn hoạn nạn, bằng xây cả chín ngôi chùa vậy”. Nhưng cả đàn của Cú đều nói, “nó là kẻ oan gia ở gần còn không được huống hồ là cho ở chung, e có ngày chúng ta sẽ bị tan thây mất mạng vì nó”. Nhưng anh Cú đầu đàn nói rằng, “thấy Quạ khổ mà ta không ra tay cứu giúp là kẻ bất nhân, bất nghĩa, không xứng đáng là bậc anh hùng trong thiên hạ”.

Thế là đàn Cú cho Quạ ở chung và nhiệt tình chăm sóc, lo ăn uống đầy đủ, nên chú Quạ mau chóng hồi phục lại. Để tỏ lòng biết ơn đàn Cú, Quạ ta nói rằng, “ở đây toàn hang đá lạnh lẽo mà mùa đông sắp đến, em sẽ tha cỏ khô về chất quanh tổ để chúng ta được ấm áp mà vui hưởng hạnh phúc”. Đàn Cú nghe có lý nên gật đầu chấp nhận, Quạ ta mừng rỡ trong lòng vì cơ hội tiêu diệt họ Cú đã chín mùi.

Sau đó, Quạ chịu cực đi tha cành củi và cỏ khô về chất đầy quanh hang rồi quạ ta đàn Cú đã canh gác ngoài cửa và trả công ơn bấy lâu được nuôi dưỡng tận tình. Mùa đông đã đến, gió bấc thổi mạnh nên khí lạnh bắt đầu xâm nhập, tất cả đàn Cú phải rúc hết vào trong hang tránh nạn rét mùa đông. Cơ hội ngàn năm đã đến, Quạ ta thừa lúc sơ hở của đàn Cú đang cùng nhau vui ca, hát xướng mà châm lửa thiêu rụi cả đàn chỉ trong chốc lát.

Câu chuyện ngụ ngôn trên là bài học thiết thực trong cuộc sống loài người. Sở dĩ thế giới này luôn xảy ra chiến tranh, binh đao tàn sát, giết hại lẫn nhau chỉ vì sự tham lam, ích kỷ của chính mình. Thế gian này là một chuỗi dài nhân duyên tương tàn, tương sát, sống theo quy luật lớn hiếp nhỏ, mạnh hiếp yếu, cứ thế mà ăn nuốt, bức hại lẫn nhau. Loài người vì khôn ngoan do có ý thức, biết suy nghĩ nên là sát thủ thầm lặng của tất cả muôn loài. Khi loài người quá đông thì nhu cầu ăn, sống càng cao, nên khai hoang, phá rừng càng lắm. Việc săn bắt, đánh lưới nhiều hơn nên nguồn cung cấp thức ăn dần cạn kiệt. Chính vì vậy, con người tìm đủ mọi cách chế biến, nuôi dưỡng, trồng trọt với kỹ thuật cao mới đảm bảo nhu cầu cần thiết, phục vụ loài người.

Mọi chấp trước bám víu hay thành kiến cá nhân đều từ chấp ngã mà ra. Do nghĩ mình cao hơn thiên hạ, giỏi hơn thiên hạ nên lúc nào mình cũng chứng tỏ tài năng với mọi người, cống cao ngã mạn cũng phát sinh từ đó nên sanh tâm tìm cách chiếm hữu. Nạn kỳ thị chủng tộc màu da, phân biệt giai cấp, tranh hơn, tranh thua, triệt tiêu, sát phạt lẫn nhau cũng để giành quyền lợi về mình.

Chính vì sự si mê chấp ngã nên thế giới loài người chinh phục thiên nhiên và hủy diệt loài vật quá đáng. Con người đối với con người thì phân biệt giai cấp, đối với màu da thì kỳ thị chủng tộc, đối với loài vật thì tự cho mình quyền giết hại để làm thức ăn mà nuôi sống chính mình. Quả thật, sự sống này sống bằng sự chết!

Trích "Hiểu Biết Để Cảm Thông" - Thích Đạt Ma Phổ Giác