- Thật có thiên đường và địa ngục hay không?

Ngài Bạch Ẩn không trả lời ngay mà hỏi lại:

- Anh là ai vậy?

Vị đó đáp:

- Tôi là một hiệp sĩ.

Ngài Bạch Ẩn bảo:

- Anh mà là hiệp sĩ cái gì! Mặt anh trông giống tên ăn mày không khác!

Một hiệp sĩ mà bị nói như vậy, lòng tự ái liền dâng lên, anh đỏ mặt, tay để vào chuôi kiếm. Nếu người khác thấy vậy thì cũng hơi run, Ngài Bạch Ẩn nói thêm câu nữa:

- Anh mà cũng có kiếm à, kiếm của anh mà làm gì được, chắc nó cũng không có buồn mà cắt đầu tôi đâu.

Lúc đó, anh chịu hết nổi, rút phăng cây kiếm ra! Ngay đó, Ngài Bạch Ẩn liền cười bảo:

- Đó! Cửa địa ngục đang mở ra với anh đó!

Vừa nghe nói tới đó, anh tỉnh ngộ liền, bèn cho kiếm vào vỏ và cúi đầu tạ lỗi. Ngay đó, Ngài Bạch Ẩn bảo:

- Và đây cửa thiên đường đã mở ra với anh.

Người ta cứ nghĩ rằng thiên đường là ở trên trời, địa ngục là ở dưới đất, mà không ngờ nó chính ở ngay nơi mình. Chính khi rút kiếm ra tính giết người, thì lúc đó tâm đưa mình đi địa ngục, có tâm đó thì mới có địa ngục. Khi tỉnh ngộ biết là quấy, thì nó chuyển trở lại, đó là đưa mình lên thiên đường. Cho nên, chính tâm gây nhân, tạo tác ra thiên đường, ra địa ngục. Nghĩa là tâm địa ngục thì đưa mình đến địa ngục, tâm thiên đường thì đưa mình đến thiên đường, khỏi phải tìm ở đâu xa.,

Trong lời giải Thi Tụng 10 Bức Tranh Chăn Trâu, có một đoạn Thiền sư Quảng Trí nói rất: “Trước mắt một niệm hiện tướng sân, chính là hình ảnh con rắn dữ. Còn trước mắt một niệm hiện tướng tham, thì đó là giống nòi ngạ quỷ”. Ngay một niệm mà khởi tham thì đó là tướng ngạ quỷ, là chỗ đưa tới ngạ quỷ, chứ khỏi cần tìm ngạ quỷ ở đâu, rắn độc cũng vậy, là ngay niệm sân đó. Kiểm như vậy thì mình mới thấy chỗ tu của mình, chính tâm là cái nhân tạo thành nghiệp rắn độc, tạo giống nòi ngạ quỷ. Nắm vững cái gốc này, hiểu rõ thì không có lầm đường tu của mình, là biết ngừa cái nhân mà tránh cái quả. Tức là sợ quả khổ thì phải tránh ngay tâm đó, không để tâm đó khởi lên. Cũng vậy, muốn đừng vào loài ngạ quỷ thì phải tránh tâm ngạ quỷ trước. Bài kinh Ngũ Khổ Chương Cú, Đức Phật dạy:

“Mạnh hơn tất cả không gì qua tâm, tâm là oan gia thường dối gạt người”.

Tâm dối gạt mình rất nhiều! Thí dụ như nó muốn đi chơi, mà sợ đi chơi bị quở thì sao? Thì nó gạt: “Thôi bữa nay đi chợ mua đồ”, nhưng sự thật là nó muốn đi chơi nên nó gạt đủ thứ. Do vậy, tâm là oan gia thường dối gạt người.

“Tâm chọn lấy địa ngục, tâm chọn lấy ngạ quỷ, tâm chọn lấy súc sanh, tâm chọn lấy trời, người. Làm ra hình mạo cũng do tâm. Hàng phục được tâm là đạo, sức ấy tối đa. Ta cùng tâm tranh đấu trải qua vô số kiếp, đến nay mới thành Phật, đi một mình trong ba cõi đều do tâm cả”.

Nghĩa là tâm chọn lấy địa ngục, chọn lấy thiên đường, chọn lấy trời, người, cho nên làm ra hình mạo gì cũng đều do tâm. Do vậy, Ngài nói trải qua vô số kiếp đến nay thành Phật thì cũng đều do tranh đấu với tâm. “Tâm một mình đi trong ba cõi”, tạo thành tất cả nghiệp để đi trong ba cõi thì cũng chỉ một mình tâm thôi. Tu hành cũng là tranh đấu để thắng được tâm. Cho nên nói đi trong ba cõi thế này, thế kia nhưng tóm tắt lại thì cũng chỉ một tâm, một mình nó đi trong ba cõi, chứ không gì khác. Có ai tách rời tâm mà đi trong ba cõi không? Nếu tách rời thì lấy gì đi? Tóm lại, chỉ một tâm đi trong ba cõi, vậy mà đa số người ít ai để ý đến. Hiểu được rồi thì mới thấy đường đi của mình, cho nên mình phải có con đường sống vươn lên, rõ tâm mà tiến. Đã rõ được tâm là chủ tạo nghiệp, là then chốt khổ vui trong cuộc đời, vậy thì phải nắm được then chốt đó mà sống vươn lên. Bởi vì nó tạo nghiệp được thì cũng dừng được, ngoài nó thì không thể tìm cái gì ở đâu khác được. Cho nên, sáng được tâm, rõ được tâm là con đường vươn lên, khỏi cần chạy tìm cái gì khác ở bên ngoài.

Trích bài viết cùng tên - TT. Thích Thông Phương