Một hôm, hắn thấy nhà giàu tổ chức lễ cưới cho con rất linh đình. Do đó, hắn nghĩ: “Con của ta cũng đến tuổi lấy vợ, nhìn cảnh tượng người ta cưới vợ cho con linh đình như thế này. Nếu như con trai ta có người yêu thì ta lấy tiền đâu để cưới vợ?”

Thế là, hắn ngồi tưởng tượng cảnh con trai kết hôn, bỗng nhiên một luồng gió thổi đến bay mùi hôi khó chịu, vốn là từ thân con chó hoang bốc mùi tanh hôi. Hắn nhìn hình dáng con chó hoang, lại nghĩ đến tình cảnh của mình hiện tại: “Ta hơn con chó này bao nhiêu! Ta nghèo khó thế này thì lấy gì để nuôi vợ con?” Vì nghĩ như thế nên hắn đi mãi không dám về nhà, buồn chán lang thang khắp nơi, một kẻ tầm thường khổ sở vô cùng.

Hắn nghĩ: “Vì sao ta nghèo khó thế này, rốt cuộc vì nguyên nhân gì?” Thế là, hắn đến vườn Cấp Cô Độc[10] thưa với Đức Phật về nỗi khổ cuộc sống nghèo khó và làm kẻ lang thang.

Đức Phật nghe xong rất đồng cảm, Ngài dạy:

- Này thiện nam tử! Nhân như vậy, duyên như vậy, quả báo như vậy, do đời trước con có tâm tham, thấy vật tốt của người thì lấy ngay; con lấy trộm tài sản của mọi người không từ một việc xấu nào, gây cho người khác sống khốn khổ, thậm chí có người do đó mà chết. Đây cũng là trong đời quá khứ con đã gây nhân nghèo cùng, cho nên đời nay con chịu quả báo như vậy.

Nghe Đức Phật dạy, hắn vội hỏi:

- Bạch Đức Thế Tôn! Đời quá khứ con đã tạo nhân như vậy, hiện nay con chịu quả báo nghèo cùng. Thế thì tương lai con phải làm như thế nào?

- Này thiện nam tử! Từ nay về sau con luôn xem xét tâm mình, đừng để trong tâm sinh ra bất kì dục vọng nào. Tâm tham là nhân nghèo cùng, có ý nghĩ tham khởi lên phải diệt lập tức, lại phải bồi dưỡng tâm giàu có, thương yêu. 

- Bạch Thế Tôn! Thứ gì con cũng không có, con phải làm thế nào để biểu lộ tấm lòng yêu thương? Con rất thương vợ con của con, nhưng không có thứ gì để lo cho họ, cho nên con cảm thấy xấu hổ không dám trở về nhà. Con có thương họ nhưng con không lo được.

- Con hãy về nhà đi nhé! Con ra sức làm việc đến nơi đến chốn là nuôi dưỡng yêu thương trọn vẹn. Tình cảm con dành cho vợ con không nhất định là vật chất, con có thể làm chỗ dựa tinh thần cho họ, giúp cho tâm tham của con được tiêu trừ. Như thế, nhân quả nghèo cùng cũng từ từ tiêu mất. Không có nhân thì không thành quả. Hiện tại con hãy cố gắng khởi ý nghĩ yêu thương và từ bi, bình đẳng với tất cả chúng sinh.

Hắn nghe Đức Phật dạy như thế, nên suy đi nghĩ lại: “Thương phải là việc tốt đẹp. Hắn chợt nhớ đến con chó hoang tuy rất hôi hám, nhưng vô hình trung cũng giúp hắn khởi tâm thương yêu.” Thế là hắn thưa với Đức Phật việc này:

- Bạch Thế Tôn! Con vừa khởi tâm thương xót con chó hoang.

Ngài mỉm cười bảo:

- Đúng thế! Chúng ta phải khởi tâm thương xót tất cả nỗi khổ của chúng sinh, không những loài người mà còn tất cả loài vật, là tự nhiên nuôi dưỡng tâm thương yêu.

Hắn chợt hiểu từ bi không nhất định là phải có nhiều của cải, điều quan trọng nhất là tâm biết đủ; nhất quyết đừng vì tham dục mà tìm chiếm lấy tài sản của người khác để thỏa mãn cho mình. Hắn hiểu rõ lòng tham con người là không có đáy, nhưng họ không bao giờ biết đủ.

Trích "Khắc Phục Hai Mươi Việc Khó" - Ni trưởng Chứng Nghiêm giảng

Vương Đoan Chính viết kệ tụng - Việt dịch: Thích Nữ Viên Thắng