“Người học đạo sở dĩ để cho ngày tháng trôi suông chỉ vì cứ lo kiểm điểm công phu của người khác. Nếu thường tự kiểm điểm lại chính mình thì đạo nghiệp sẽ chóng thành. Hoặc mừng, hoặc giận, hoặc tĩnh lặng, hoặc náo động đều là lúc để cho chúng ta tự kiểm điểm cả”.

Kiểm điểm người khác là đã phóng tâm ra ngoài, bỏ mất công phu cho nên Ngài nói để cho ngày tháng trôi suông. Thay vì kiểm điểm người khác, chúng ta xoay lại kiểm tra suy xét tâm mình, mỗi một hành động đều luôn xoay lại quán xét như thế thì lúc nào cũng là lúc công phu, thời gian không bị lãng phí. Cho nên các bậc cổ đức đã khuyên dạy:

“Chư nhơn tự tảo môn tiền tuyết, 

Mạc quản tha nhơn ốc thượng sương”

Mỗi người nên quét tuyết trước nhà mình, đừng có đi quan tâm những hạt sương mai đọng trên nhà người khác. Tuyết nhà mình thì dày đặc lấp kín cả cổng không có lối đi nhưng không chịu nhìn thấy để quét cho sạch, lại đi dòm ngó, soi mói mấy hạt sương mỏng đọng trên nhà người ta. Đó là cái tật chỉ giỏi phóng ra kiểm điểm người khác mà không xoay lại để soi xét tự kiểm điểm mình. Khi phóng tâm kiểm điểm người khác là đã đánh mất chính mình. Người xưa nói, nếu như chợt quên, liền đồng với người chết. Đánh mất chính mình thì lúc ấy cái chân thật là mình không còn hiện hữu, mình đang vắng bóng, đang chết, chính mình đã tự giết chết mình và thời gian ấy cũng bị giết chết, bị bỏ trôi qua suông một cách vô ích. Và Ngài dạy, nếu như ngược lại, thay vì đi kiểm điểm người khác, chúng ta xoay lại để kiểm điểm chính mình thì đạo nghiệp rất chóng thành. Như vậy, với khoảng thời gian mình lo kiểm điểm người khác, bây giờ dùng để xoay trở lại kiểm điểm mình thì đạo nghiệp sẽ chóng thành và không có một thời gian nào luống phí cả. Tất cả chúng ta chưa phải là Thánh nên trong cuộc sống có khi mừng, có khi giận, có khi tĩnh lặng mà cũng có khi náo động, xôn xao… Khi các duyên đó xảy ra, nếu luôn xoay trở lại tự kiểm điểm mình thì bất kỳ duyên nào đến, mỗi mỗi thảy đều là lúc để cho chúng ta tự soi xét và tu tập. Ngay cả khi nghịch duyên đến khiến cho mình dễ sanh bực bội, dễ nổi giận, cũng chính là lúc có cơ hội tốt để chúng ta ứng dụng công phu tu tập của mình. Lúc ấy khoan phán đoán đúng sai trên cảnh mà hãy tỉnh táo trở lại, lặng lòng xuống, không thèm tốn công để giận mà nên nhận hết về mình thì những sự việc diễn ra tiếp đó sẽ tốt, mọi duyên tự trong lặng và được hóa giải một cách diệu kỳ. Được như vậy là quý vị đã tận dụng thời giờ một cách có hiệu quả.

Trích Chớ Để Thời Giờ Qua Suông

Thích Tâm Hạnh

Thiền Viện Trúc Lâm Bạch Mã Thừa Thiên Huế