Trong mỗi con người đều có hai xu hướng: xu hướng thiện và xu hướng ác. Hai xu hướng này cứ xung đột nhau luôn: hễ thiện thắng thì ác lùi, hễ ác thắng thì hiện lùi.

- Khi lòng Giận hừng hẩy, thì tâm Bi bị lấn.

- Khi lòng sân bừng dậy, thì tâm Từ bị che khuất.

- Khi Ưu não dẫy đầy, thì tâm Hỷ không phát hiện.

- Khi lòng Ái dục còn nặng nề, thì tâm xả không sanh.

- Trái lại, khi tâm Bi lớn mạnh, thì lòng Hận phải yếu mòn.

- Khi tâm từ lan rộng, thì lòng sân phải lùi.

- Khi tâm hỷ bừng lên, thì lòng Ưu não phải dẹp xuống.

Sự chiến đấu với phiền não cũng như sự chiến đấu với giặc cướp, phải tiếp tục mãi cho đến khi toàn thắng mới dừng lại. Nếu chúng ta mới chiến thắng vài ba trận đã vội thỏa mãn và dừng nghỉ, thì giặp cướp sẽ tái phát và hoành hành trở lại.

Cũng thế, trong trận chiến đấu của Từ, Bi, Hỷ, Xả chống sân, hận, ưu, dục chúng ta phải tiếp tục thi hành cho đến toàn thắng, nghĩa là Bành trướng các đức từ, bi, hỷ, xả cho đến vô cùng tận để sân, hận, ưu, dục hoàn toàn bị tiêu diệt mới thôi. Một khi bóng tối đang còn, là vì ánh sáng chưa mạnh, muốn bóng tối hoàn toàn tiêu tan, thì ánh sáng phải đủ sức chiếu soi cùng khắp. Khi từ bi, hỷ xả, đã trở thành vô lượng thì phiền não sẽ không còn và hành giả đạt đến quả vị Bồ tát. Ðó là ý nghĩa "phiến não tức là Bồ đề" mà Ngài Bồ Tát Trần Na đã dạy trong Luận Ðại Thừa Trang nghiêm.

Cố HT Thích Thiện Hoa (Trích trong “Phật Học Phổ Thông”)