- Mong thu hoạch được tài sản đúng pháp.
- Mong có được tiếng đồn tốt đẹp về bản thân, về bà con quyến thuộc và các bậc thầy.
- Mong được sống lâu, thọ mạng kéo dài.
- Mong được tái sanh ở các cõi lành sau khi chết.

Đức Phật cho rằng bốn tâm nguyện hay bốn ước mong trên của người cư sĩ là chính đáng, khả lạc, khả hỷ, khả ý nhưng xác nhận chúng khó đạt được ở trên đời. Vì vậy Ngài đã chỉ bày cho cư sĩ Cấp Cô Độc bốn phương cách để đạt được bốn mong ước ấy. Đó là:

- Nuôi dưỡng và phát triển lòng tin Phật một cách đầy đủ.
- Tuân thủ đầy đủ năm giới cấm của người cư sĩ tại gia (từ bỏ sát sanh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ tà hạnh trong các dục, từ bỏ nói láo, từ bỏ đắm say rượu men, rượu nấu).
- Thực hành đầy đủ hạnh bố thí (sống ở gia đình với tâm không bị cấu uế xan tham chi phối, bố thí rộng rãi, với bàn tay rộng mở ưa thích từ bỏ, sẳn sàng để được yêu cầu, vui thích san sẻ vật bố thí).
- Phát huy nếp sống trí tuệ (sau khi biết được dục tham là uế nhiễm của tâm, từ bỏ dục tham uế nhiễm của tâm; sau khi biết được sân hận là uế nhiễm của tâm, từ bỏ sân hận, uế nhiễm của tâm, sau khi biết được hôn trầm thụy miên là uế nhiễm của tâm, từ bỏ hôn trầm thụy miên uế nhiễm của tâm, sau khi biết được trạo hối là uế nhiễm của tâm, từ bỏ trạo hối uế nhiễm của tâm; sau khi biết được nghi là uế nhiễm của tâm, từ bỏ nghi, uế nhiễm của tâm).

Những lời dạy trên cho thấy Đức Phật hiểu rất rõ và quan tâm đến ước mong chính đáng của những người cư sĩ và cách thức giúp cho họ thực hiện thành công các mong ước chính đáng của mình. Bốn ước mong trên chính là mong ước hạnh phúc gắn liền với đời sống của người cư sĩ, nghĩa là tài sản, danh tiếng, tuổi thọ và phước báu đời sau. Người cư sĩ sống đời sống gia đình nên hạnh phúc của họ gắn liền với tiền tài, danh vọng, tuổi thọ và phước lạc đời sau. Phật cũng dạy rằng bốn ước mong trên của người cư sĩ là khó thành tựu, trừ phi họ biết nuôi dưỡng và phát triển bốn đức tính thiện lành là tin Phật, giữ giới, bố thí và trí tuệ.

Như vậy, cứ theo lời Phật dạy thì muốn có được tài sản chính đáng, có được danh vọng chính đáng, có được tuổi thọ, có được phước báu đời sau thì con người cần phải sống nếp sống chân thật và tin tưởng vào các giá trị chân thật (tin Phật), cần phải sống có giới hạnh đạo đức (giữ giới), cần phải nuôi dưỡng từ tâm sẳn sàng giúp đỡ mọi người khác (bố thí), cần phải sáng suốt trong vấn đề nhận thức và phân biệt thiện ác để định hướng hành động (trí tuệ). Nói khác đi, nền tảng hạnh phúc đời này và đời sau của người cư sĩ nằm ở chỗ sống chân thật và tin tưởng vào điều chân thật (tin Phật), sống có đạo đức giới hạnh (giữ giới), sống với tâm tư hiểu biết, thương quý và sẳn sàng chia sẻ giúp đỡ người khác (bố thí), sống với sự hiểu biết sáng suốt về những gì là thiện pháp (trí tuệ). Sau đây là toàn văn lời Phật dạy cho cư sĩ Cấp Cô Độc (1):

“Rồi Thế Tôn nói với gia chủ Anàthapindika đang ngồi một bên:

– Có bốn pháp này, này Gia chủ, khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời. thế nào là bốn?

“Mong rằng tài sản khởi lên cho ta đúng pháp”. Đây là pháp thứ nhất, khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời.

“Tài sản đã được đúng pháp, mong rằng tiếng tốt được dồn về ta, cùng với bà con và các bậc thầy”. Đây là pháp thứ hai, khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời.

“Tài sản đã được đúng pháp, tiếng tốt đã được dồn về ta, cùng với bà con và các bậc Thầy, mong rằng ta sống lâu, hộ trì thọ mạng kéo dài”. Đây là pháp thứ ba, khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời.

“Tài sản đã được đúng pháp, tiếng tốt đã được dồn về ta, cùng với bà con, với bậc Thầy, sau khi sống lâu, hộ trì thọ mạng kéo dài, mong rằng khi thân hoại mạng chung, ta sanh lên cõi thiện, cõi Trời, cõi đời này”. Đây là pháp thứ tư, khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời.

Bốn pháp này, này Gia chủ, khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời.

Này gia chủ, đối với bốn pháp khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời này, có bốn pháp đưa đến chứng được những pháp ấy. Thế nào là bốn?

Đầy đủ lòng tin, đầy đủ giới, đầy đủ bố thí, đầy đủ trí tuệ.

Và này Gia chủ, thế nào là đầy đủ lòng tin? Ở đây, này Gia chủ, vị Thánh đệ tử có lòng tin, tin tưởng ở sự giác ngộ của Như Lai: Vị này là bậc A-la-hán, chánh Đẳng Giác, Minh Hạnh Túc, Thiện Thệ, Thế Gian Giải, Vô Thượng Sĩ, Điều Ngự Trượng Phu, Thiên Nhân Sư, Phật, Thế Tôn. Này Gia chủ, đây gọi là đầy đủ lòng tin.

Và này Gia chủ, thế nào là đầy đủ giới? Ở đây, này Gia chủ, vị Thánh đệ tử từ bỏ sát sanh, từ bỏ lấy của không cho, từ bỏ tà hạnh trong các dục, từ bỏ nói láo, từ bỏ đắm say rượu men, rượu nấu. Này Gia chủ, đây gọi là đầy đủ giới.

Và này Gia chủ, thế nào là đầy đủ bố thí? Ở đây, này Gia chủ, vị Thánh đệ tử sống ở gia đình, tâm không bị cấu uế xan tham chi phối, bố thí rộng rãi, với bàn tay rộng mở, ưa thích từ bỏ, sẵn sàng để được yêu cầu, vui thích san sẻ vật bố thí. Này gia chủ, đây gọi là đầy đủ bố thí.

Và này Gia chủ, thế nào là đầy đủ trí tuệ? Này Gia chủ, sống với tâm bị dục tham chinh phục, làm việc không nên làm, không làm việc nên làm. Do làm việc không nên làm, không làm việc nên làm, vị ấy rời khỏi danh tiếng và an lạc. Này Gia chủ, sống với tâm bị sân hận chinh phục…sống với tâm bị hôn trầm thụy miên chinh phục…sống với tâm bị trạo hối chinh phục…sống với tâm bị nghi chinh phục, làm việc không nên làm, không làm việc đáng làm; do làm việc không nên làm, không làm việc đáng làm; vị ấy rời khỏi danh tiếng và an lạc.

Này Gia chủ, Thánh đệ tử ấy, sau khi biết được dục tham là uế nhiễm của tâm, từ bỏ dục tham uế nhiễm của tâm; sau khi biết được sân hận là uế nhiễm của tâm, từ bỏ sân hận, uế nhiễm của tâm; sau khi biết được hôn trầm thụy miên là uế nhiễm của tâm, từ bỏ hôn trầm thụy miên uế nhiễm của tâm; sau khi biết được trạo hối là uế nhiễm của tâm, từ bỏ trạo hối uế nhiễm của tâm; sau khi biết được nghi là uế nhiễm của tâm, từ bỏ nghi uế nhiễm của tâm. Này Gia chủ, đây gọi là vị Thánh đệ tử có đại trí tuệ, có trí tuệ rộng lớn, bước vào giới vức minh kiến, đầy đủ trí tuệ. Đây gọi là đầy đủ trí tuệ.

Này Gia chủ, đối với bốn pháp khả lạc, khả hỷ, khả ý, khó được ở đời này, có bốn pháp này đưa đến chứng được những pháp ấy”.

Chú thích:

Kinh Bốn nghiệp công đức, Tăng Chi Bộ.

Theo Tạp Chí Văn Hoá Phật Giáo số 96