Quý Thầy nói:

- Nếu nói sống chậm mới phải thì không phù hợp với bạn thích sống nhanh. Nếu bảo sống nhanh mới thành công thì bạn sống chậm không theo kịp. Vậy chúng ta nên sống như thế nào?

Có bạn khác trả lời:

- Theo con, nên sống nhanh khi tranh thủ chớp lấy thời cơ và nên sống chậm khi cần suy gẫm một vấn đề.

Quý Thầy bảo:

- Nếu thế thì ai cho mình biết bao giờ thì nên sống nhanh và lúc nào thì phải chậm lại. Trên thực tế có nhiều người nhanh để chớp lấy thời cơ nhưng lại bị sai lầm, chậm thì lại mất cơ hội. Cuối cùng phải sống thế nào?

Các bạn trẻ đều im lặng. Chúng ta đã học hiểu rất nhiều, nhưng vẫn còn bỏ ngỏ cho mình một lối sống, hướng đi.

1/ Nếu là sống nhanh:

Một trong những đất nước chủ trương sống nhanh là Nhật Bản. Người Nhật cho rằng nếu bị street căng thẳng thì cần phải tăng tốc cho căng thẳng thêm sẽ được phát minh. Cách sống này có thể giúp họ thành công ở một vài lãnh vực nào đó. Nhưng đến nay, khi đến Nhật Bản sẽ dễ dàng nhận ra, đã hơn mười giờ sáng, ngoài đường phố các bạn trẻ vẫn đi với cái đầu chúi về trước, ánh mắt và tinh thần như chưa tỉnh cơn ngủ. Không phải thiếu ngủ mà do sự căng thẳng khiến cho con người biến dạng như vậy. Bên ngoài như thế thì bên trong sẽ có nhiều suy nghĩ khó lường.

Theo khoa học, người lao động làm thêm quá 80 giờ mỗi tháng sẽ tăng nguy cơ tử vong. Nhưng người Nhật Bản thường có thói quen làm thêm nhiều giờ liên tục (trên 100 giờ mỗi tháng). Từ đó có nhiều lao động trẻ tử vong vì đau tim, đột quỵ, tự tử… Từ những nguy cơ đó, đầu năm 2017, Nhật Bản đề xuất hạn chế số giờ làm thêm trung bình 60 giờ mỗi tháng. Nếu trong thời kỳ bận rộn, các doanh nghiệp mới linh động tăng lên khoảng 100 giờ.

Như vậy, sống nhanh chưa phải là một hướng sống tối ưu cho mọi người. 60 đến 100 giờ mỗi tháng là ngưỡng chung tượng trưng để quy định. Có người yếu phải làm thêm dưới 60 giờ mỗi tháng mới chịu được, nhưng sẽ có người có thể làm đến 120 giờ là phù hợp với khả năng của mình. Như thế, vẫn chưa có một định hướng nhanh hay chậm rõ ràng.

2/ Nếu là sống chậm:

Cuộc sống là một vòng xoáy, một là phải sống, hai là bị cuộc đời đào thải, phải chết. Sống chậm trong một vòng xoáy như thế làm sao tồn tại được. Ai là người hy sinh ngược xuôi trăm chiều bề bộn để nuôi cho mình được bình yên, sống chậm? Cũng có khi do cả đời bôn ba mệt mỏi, dành dụm chút vốn để bây giờ sống chậm nghỉ ngơi, là do yếu tố mỏi mệt, sức khỏe buộc mình phải như vậy chứ không phải là một cách sống tích cực.

Sống nhanh thì căng thẳng, sống chậm cũng không xong. Phải sống thế nào?

3/ Nên sống thế nào?

Giả sử trên một đại lộ an toàn, mọi người đều được chạy xe với vận tốc tùy ý, không giới hạn tốc độ, quý vị nên chạy nhanh hay chạy xe chậm lại? Nếu nhanh quá sức tự chủ thì bị tai nạn, thương vong. Nếu chậm thì không kịp công việc. Hơn nữa, nhanh là so với ai, và chậm là so với người nhanh nào. Cuối cùng, nên chạy xe nhanh là phải hay chậm mới đúng? Nếu nói chạy vừa tốc độ làm chủ của mỗi người thì đồng nghĩa là đã làm cho nhịp độ bị chậm lại, tuột hậu, không tiến bộ và phát triển. Bởi ví dụ hôm nay mình chạy với tốc độ 80km/h sẽ nhanh hơn khả năng của người bên cạnh chỉ chạy với tốc độ 50km/h. Mình thì chấp nhận ngang tốc độ ấy để đảm bảo trong tầm kiểm soát của mình. Anh bạn bên cạnh thì mỗi ngày nổ lực rèn luyện kỹ năng để vươn lên không ngừng. Kết quả theo thời gian, anh này lên tay lái và có thể chạy với tốc độ 120km/h mà vẫn làm chủ được khả năng kiểm soát. Còn mình thì vì tư tưởng ngang đó là vừa cho nên suốt đời chỉ đi được với vận tốc cũ 80km/h và bị mọi người bỏ lại sau lưng.

Qua ví dụ trên, quý vị có thể rút ra được kinh nghiệm cho mình. Cuộc sống của mỗi người cũng như đang chạy xe trên một đoạn đường tự do, mỗi người tự quyết định vận tốc nhanh chậm của đời mình. Không phải cố định nhanh hay chậm, cũng chẳng phải cố định giới hạn ngang nào là vừa tầm kiểm soát của mình, mà phải luôn rèn luyện, trau dồi để luôn được tiến bộ trong an toàn, chắc chắn. Như vậy chúng ta sẽ tiến mãi trong bền vững và an vui, không bị cuộc sống này làm cho căng thẳng, bào mòn năng lượng của mình, là được sống.

Những gì xảy ra trong tầm kiểm soát thì chúng ta cảm thấy vượt qua dễ dàng, không khổ. Nhưng tình huống nào ập đến quá sức chịu đựng của mình thì sẽ chới với, căng thẳng, đớn đau. Cuộc thế vốn dĩ khó lường. Bên cạnh những phần thưởng khiêm nhường, nó luôn dành tặng cho mỗi người chúng ta nhiều điều bất như ý. Có không ít người từng rơi vào tình cảnh sống không được mà chết cũng không xong. Cuộc sống luôn diễn tiến và xảy ra theo cách của nó, ít khi chìu ý người. Bản chất cuộc đời là phủ phàng, không nghe theo mình như thế, lẽ nào chúng ta cam chịu! Có nhất thiết là phải sống trong chán nản, bất mãn hay khổ sở mãi không?

“Trời không nghe đất thì đất nghe trời”. Cuộc đời vốn dĩ đã không chìu lòng người thì mỗi người chúng ta nên khoác cho mình một chiếc áo giáp, không phải để chờ chực đối phó, mà để mọi thứ trên đời không còn đủ lực tác dụng lên chúng ta khiến cho mình phải đau khổ. Chiếc áo giáp ấy không phải là một biện pháp, thủ thuật hay một hình thức gì đó bên ngoài. Nó chính là năng lực sống của mỗi người. Muốn khoác mặc được nó, chúng ta cần có cái nhìn đúng để sống và rèn luyện bản thân.

a. Cần có cái nhìn đúng về mọi thứ trên đời để bình tỉnh và sống:

Trên mọi tình huống trong đời, chúng ta cần phải bình tỉnh để sống. Dù chuyện có lớn lao đến đâu thì nó cũng chỉ là một phần của cuộc sống, không có một cái gì hay bất cứ điều gì có quyền lớn lao quá đáng như mình nghĩ. Có những chuyện cách đây hơn mười lăm năm, khi ấy chúng ta cảm thấy không thể vượt qua nổi, nhưng bây giờ nhìn lại thì chỉ là chuyện rất bình thường. Có nhiều điều trước đây khiến mình bực tức không thể chịu nổi, nhưng bây giờ nhìn lại thấy rất trẻ con. Cuộc sống thường có nhiều thứ luôn đi qua cuộc đời mỗi người như vậy, không có gì dừng lại và có giá trị mãi với chúng ta. Mọi thứ luôn trôi qua, chỉ có con người không khéo cho qua mà cố bám chấp, níu giữ và phải khổ. Sớm nhận biết bản chất không có gì của mọi thứ thì có gì làm cho chúng ta không bình tỉnh được. Cứ bình tâm rồi giải quyết thì việc gì cũng có cách giải quyết của nó. Chỉ cần nhìn nhận như vậy thì chúng ta sẽ bình tỉnh được để sống.

b. Biết khai thác năng lực vĩ đại nơi mỗi người:

Hằng ngày nhìn thấy hàng rào kẽm gai bên cạnh, không ai tài nào có thể leo qua được. Một đêm thình lình có tiếng nổ trong nhà, giặc đến, chúng ta liền nhảy vù một cái thoát thân. Sáng mai trở về nhà, không hiểu bằng cách nào, vì sao đêm qua mình lại có thể phóng qua hàng rào một cách phi thường như thế! Mỗi người đều có một năng lực phi thường, nhưng mới chỉ dùng được một phần rất nhỏ, chưa có ai khai thác và sử dụng đúng mức của nó. Lúc nào đó có thể, chúng ta nên tập an định tự tâm để bồi dưỡng, khai thác và phục hồi năng lực vĩ đại vốn có nơi mỗi người. Khi năng lực đủ lớn, tâm ta tự an bình. Sự bình tâm an tỉnh trước mọi tình huống lúc này là một sự tự nhiên từ năng lực vô biên của mình chứ không phải từ một sự kìm nén hay gắng gượng gì cả. Chính năng lực này sẽ giúp cho chúng ta bình tâm, tỉnh táo được trong cuộc sống.

c. Khéo rèn luyện và phấn đấu vượt khó:

Đừng bao giờ ham thích sự dễ dãi hoặc ngủ say trong chiến thắng mà phải luôn có tinh thần nổ lực vượt khó. Thích dễ dãi và an toàn thường khiến cho con người ta hèn yếu. Khó quá sức của một con người thì không thể vượt qua. Nhưng hơi khó một tí để nổ lực cố gắng phấn đấu vươn lên thì bao giờ cũng là đang tiến bộ.

Khéo trang bị ba điều kiện trên một cách trường kỳ, liên tục, không nghĩ đến bao giờ là ngày cuối cùng để ngừng phấn đấu thì chúng ta sẽ hưởng được thành quả ngay khi mình đang sống. Chúng ta đang tiến bộ từng ngày theo sự phấn đấu rèn luyện tùy vào khả năng của từng người. Như thế là một cuộc sống đang phát triển bền vững, an toàn. Đời sống mỗi người đang tiến bộ, an ổn và được sống. Đâu có mức nào cố định để dừng lại so sánh mà bảo là nhanh hay chậm! Cuộc sống là một sự phát triển và tiến bộ không ngừng trong cân bằng để được sống. Một cuộc sống phát triển lành mạnh, mọi người đang được sống.

Thích Tâm Hạnh - Theo Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã