Vị Thiền sư mới nhẹ nhàng hỏi cô gái:

- Tại sao cô muốn tự tử?

Cô gái nói:

- Tôi quá xấu xí nên mỗi người chế nhạo, phê bình, không ưa tôi, do đó tôi sống không thú vị, chết cho xong.

Ngài nhẫn nại, nhẹ nhàng chỉ:

- Con người ta sống ở đời là có hai mạng sống. Một là của riêng mình, ích kỷ chỉ nghĩ cho mình thôi. Nhưng mạng sống ích kỷ của cô vừa mới chết rồi. Ngoài ra còn có sinh mạng thứ hai là sống chuyên lo cho người khác, có lòng vị tha, nghĩ tới người khác quên lo cho mình. Hiện tại tôi đã cứu sống cô rồi thì từ đây cô hãy sửa đổi tư tưởng, hành vi của mình. Tùy nơi, tùy lúc mà giúp đỡ, phục vụ cho người. Còn cái sinh mạng ích kỷ thì đã chết rồi, giờ cô hãy sống bằng sinh mạng này đi.

Nghe như vậy, cô thấy cởi mở trong lòng. Từ đó, cô bắt đầu làm nhiều việc thiện, lo cho người khác, cứu giúp người này người kia, đem đến an vui cho nhiều người. Lâu ngày tiếng đồn tốt đẹp về cô, đặt cho cô tên là Hạnh Thiện. Hạnh tốt lành vang khắp xóm làng, mỗi người ai cũng khen ngợi tâm tính của cô, mỗi ngày cô càng rộng mở tươi vui hơn. Tướng cô theo đó cũng chuyển đổi, nên ai thấy cũng muốn gần. Cuối cùng, cô sống một cuộc đời tươi vui. Đó là chuyển một cái nhìn mà cuộc đời tươi vui theo, chuyển tâm đen tối thành sáng sủa. Trước cô gái nhìn theo bản ngã ích kỷ, không thoả mãn được nên tìm đến cái chết. Bây giờ chuyển tâm rộng lớn ra quên mình vì mỗi người, sống gần với mỗi người thì tâm tươi sáng mát mẻ hơn, cuộc sống luôn luôn lạc quan. Trước đó, cuộc sống cô gái là bi quan, bây giờ tâm chuyển thì pháp cũng chuyển theo. Cho nên, chúng ta khéo chuyển nơi tâm thì cuộc sống cũng chuyển theo hướng tốt đẹp. Đó là lẽ thật, nhất là học Phật chúng ta thấy điều đó rất rõ ràng.

Có câu chuyện: một hành giả Tây Tạng rút vào trong rừng để tu hạnh viễn ly, tức là hạnh xa lìa. Mục đích của pháp tu này là cắt đứt mọi thứ tư tưởng sai lầm. Những tư tưởng này đã che đậy sự trong sáng của bản tâm, thường gọi là Phật tánh. Do đó, vị tu sĩ này muốn cắt đứt những tư tưởng sai lầm để cho Phật tánh hiển bày.

Vào một buổi sáng, vị tu sĩ mới đi ra khỏi lều và tìm một tảng đá để ngồi thiền định. Trong khi đó ở dưới làng, người em gái đem một bình sữa chua và ít thực phẩm để tiếp cho ông. Cô em gái chờ hoài không thấy thầy về nên đặt bình sữa ở dưới bàn thờ rồi quay về làng. Vị tu sĩ thiền định xong trở về lều thì trời đã tối, không còn nhìn thấy mọi vật được rõ. Về lều, trên bàn thờ chỉ có ngọn đèn tí hon chập chờn, thầy nhìn có một cái gì đó sáng tròn tròn ở dưới bàn thờ mà thầy chưa bao giờ thấy. Trong tâm thầy chợt nghĩ đó là con mắt của ma, ngay đó thầy bỗng thấy hơi sợ. Nhưng định tĩnh lại, thầy nghĩ mọi sắc thể đều là không thật có. Thầy cởi cái túi đeo vai và đập lên con mắt ma ấy. Đồng thời, thầy cũng nhắc thầm mình, kẻ tu hạnh viễn ly là không sợ bất cứ thứ gì ở thế giới này hay thế giới khác. Khi ấy bình sữa bị đập thì sữa văng tung toé mọi nơi, cái sắc trắng của sữa bây giờ phản chiếu với ánh lửa mờ mờ biến ra hàng trăm con mắt ma. Vị tu sĩ bây giờ càng sợ hơn nữa, hoảng quá, thầy đập loạn xạ lên, càng đập thì càng nhiều con mắt ma, dính lên tường, lên cả túi đeo vai của ông. Bây giờ, thầy nhìn đâu cũng thấy con mắt ma. Ngay đó, vị tu sĩ bỗng nhớ lại pháp tu của mình, mình tu pháp tu cắt đứt, nên giờ phải cắt đứt tất cả không sợ gì hết.

Ngay đó, thầy cắt đứt được dòng tư tưởng không nghĩ lung tung, chỉ một chút thôi thầy giống như tách lìa cái tâm thức bị vô minh che phủ. Thầy tỉnh táo sáng suốt trở lại, không còn sợ hãi và nhận ra tay mình dính đầy sữa. Lúc đó thầy tỉnh ngộ và nhận ra không có con mắt ma nào hết. Cái nhìn của vị tu sĩ thay đổi không còn lo sợ, nên thế giới cũng thay đổi theo không còn thấy ma quỷ nữa. Ngay đó, thầy liền cười to, thoải mái.

Đó là bài học chuyển tâm, trong cuộc đời chúng ta cũng giống như vậy. Do mê lầm nên nhìn xung quanh đều có tư tưởng sai lầm, nhìn cái gì cũng ma quỷ, phiền não là do bám chấp vào cái ngã mê lầm. Bây giờ chúng ta cắt đứt hết mọi tư tưởng, trở lại với tâm Phật trong sáng thì chợt tỉnh, không còn ma quỷ. Tâm trong sáng thì nhìn tất cả đều là “Tình với vô tình đồng thành chủng trí”, cho nên người giác ngộ nhìn cỏ cây cũng thấy Phật, đâu có bóng dáng ma quỷ. Lâu lâu có ai mà bị ma quỷ tới khảo thì biết tâm người đó luôn sống trong mộng tưởng. Tâm trong sáng thì không có ma quỷ nào khảo, chúng ta mở được cái nhìn đó thì chuyển đổi cả một cuộc đời.

Tư tưởng sai lầm tạo thành sợ hãi, muốn an ổn thái bình thì chúng ta phải chuyển tâm nhìn đúng cái nhìn sáng suốt. Bao nhiêu sợ hãi, lo buồn, phiền não đều từ tư tưởng sai lầm, từ bản ngã con người mà ra. Giống như một giấc chiêm bao dài, bởi người ta sống là có hai giấc chiêm bao ngắn và chiêm bao dài. Ban đêm là chiêm bao ngắn, ban ngày là chiêm bao dài, đó là giấc chiêm bao thôi. Giác ngộ trở lại, nhận ra cái ta này không có thật thì cái gì sợ hãi, cái gì lo âu, cái gì là được là mất? Đúng là giấc chiêm bao, nhưng ít ai ngộ được lẽ thật này để sống đúng như pháp. Đó là lý do chúng ta phải học Phật và tu Phật.

Con người khi gặp những cảnh trái nghịch hay sanh tâm thù ghét trách cứ, do không nhận chân được lẽ thật các pháp là do tâm sanh. Vì vậy, chúng ta phải khéo tu để chuyển hóa cái nhìn cho đúng.

Có Thiền sư Tưởng Sơn, người Nhật Bản. Ngài dạy cách tu sửa đổi tâm theo luật nhân quả. Ngài dạy: “Đối với việc sửa đổi tâm của con người, tốt nhất là quán luật nhân quả. Ví dụ: Ngay nếu có người ghét ta, ta cũng không nên thù lại họ, mà ta phải phê phán lại chính mình, xem xét lại tại sao vô cớ mà người đó ghét ta? Tức là phải có một nguyên nhân nơi chúng ta và còn có ngững nguyên nhân chưa rõ trong ta” (từ đời trước hay đời này mà ta chưa nhớ rõ, tìm được nguyên nhân đó thì chúng ta giải quyết mọi việc). Đó là quán theo luật nhân quả để chuyển tâm, chứ không phải người ta ghét mình rồi mình ghét lại người đó.

Đây Ngài dạy phải quán kỹ trở lại. Ví dụ: Ta tốt với họ nhưng họ vẫn ghét ta, tức là phải có nguyên nhân. Nếu đời này ta không có gì thì tất nhiên là đời trước ta cũng tạo oan trái với họ, bây giờ phải trả. Nếu bây giờ ta ghét họ trở lại nữa thì oán kết càng thêm. Đời này kết, đời sau kết, kết hoài bao giờ mới hết.

Ngài dạy: “Tất cả mọi việc đều là nhân quả, chúng ta không nên dựa vào những thành kiến phán đoán chủ quan của mình (thấy người ta ghét mình thì mình ghét trở lại). Trên tất cả, mọi việc không xảy ra theo thành kiến chủ quan mà theo đúng quy luật tự nhiên. Nếu bạn biết chắc chắn điều này thì tâm bạn trở nên sáng suốt”. Học Phật là phải mở sáng mắt tuệ, để giúp chúng ta giải quyết đuợc nhiều vấn đề trở nên sáng suốt, lạc quan. Chúng ta hóa giải được thành kiến chủ quan thì sống được nhẹ nhàng, không phiền trách người này người kia. Phật dạy tất cả con người sống trên thế gian này đều nằm trong luật nhân quả, không có ngẫu nhiên, vô cớ.

Trích "Tâm sanh các pháp sanh" - TT. Thích Thông Phương