– Thiền là gì ?
Thiền sư cầm gậy Thiền gõ lên đầu thiền sinh
và hỏi:
– Ông hiểu không ?
Thiền sinh đáp: – Con không biết.
Thiền sư nói:
Tâm không biết này là ông. Thiền là sự hiểu biết chính ông.
Thiền sinh hỏi:
– Ngài nhận thức về con thế nào? Xin khai thị cho.
Thiền sư nói :
– Trong một xưởng bánh ngọt, những chiếc bánh khác nhau được nướng trong khuôn của hình những con vật, hình những chiếc xe ô tô, hình người và hình những chiếc máy bay… Tất cả chúng khác tên và hình dáng, nhưng chúng đều làm từ bột nhào nước đường và mùi vị như nhau.
Cũng thế, tất cả mọi hiện tượng sự vật trong vũ trụ – mặt trời, mặt trăng, các vì sao, núi non, sông ngòi, nhân loại, chúng sinh v.v… có danh và tướng khác nhau, nhưng tất cả đều từ bản thể giống nhau.
Vũ trụ được cấu tạo biến thành những cặp tương phản: Sáng và tối; Nam và nữ; Động và tịnh; Tốt và xấu… Nhưng tất cả những sự đối nghịch này hỗ tương nhau, bởi vì chúng được tạo thành từ bản thể giống nhau. “Danh” và “Tướng” tuy khác, nhưng bản thể thì giống. Danh và tướng được tạo thành bởi sự suy nghĩ của ông. Nếu không suy nghĩ và không vướng mắc danh và tướng, rồi thì tất cả bản thể là một. Tâm không biết (Don’t know mind) của ông đoạn trừ mọi suy nghĩ. Đây là bản thể của ông. Biết rõ bản thể của chiếc gậy Thiền này và bản thể của ông giống nhau. Ông là chiếc gậy này, chiếc gậy này là ông.
Thiền sinh hỏi :
– Một số Triết gia cho là bản thể này là năng lượng, hoặc Tâm, hoặc Thần (Thượng đế), hoặc vật chất. Vậy cái nào là chân lý ?
Thiền sư nói :
– Bốn người mù đi đến sở thú xem voi, một người mù sờ một bên thân voi rồi nói con voi giống như bức tường. Người mù kế sờ cái vòi nói con voi giống như con rắn. Người kế sờ vào chân nói con voi giống như cột tròn. Người mù cuối cùng sờ vào đuôi và nói con voi giống như cây chổi. Sau đó bốn người mù bắt đầu tranh luận, mỗi người cho rằng ý kiến của mình là đúng nhất; Nhưng chỉ một phần hiểu biết của mỗi người đã sờ đến hình trạng, không phải sự hiểu biết toàn thể của họ.
Bản thể không danh, không tướng. Năng lượng, Tâm, Thần ( Thượng đế ) hoặc vật chất, toàn bộ là danh và tướng. Bản thể thì Tuyệt đối. Có danh và tướng thì có tương đối. Vì vậy toàn thể thế giới giống như những người mù tương tranh với nhau. Không hiểu chính ông thì không thể hiểu chân lý. Đó là tại sao có cuộc chiến đấu giữa chính chúng ta. Nếu tất cả mọi người trên thế giới hiểu chính họ, họ sẽ đạt đến tuyệt đối. Rồi thì thế giới sẽ được hòa bình. Thế giới hòa bình là “ Thiền.”
Thiền sinh lại hỏi :
– Tu Thiền cách nào làm cho thế giới hòa bình?
Thiền sư đáp :
– Loài người ham muốn tiền tài, ái dục, danh tiếng, ăn uống và ngủ nghỉ. Tất cả ham muốn này đang suy tưởng. Suy tưởng thì khổ đau. Khổ đau có nghĩa không có hòa bình thế giới. Không suy tưởng thì không khổ đau, không khổ đau có nghĩa thế giới hòa bình. Thế giới hòa bình là Tuyệt đối. Tuyệt đối là TA .
Thiền sinh hỏi:
– Làm sao có thể hiểu Tuyệt đối ?
Thiền sư đáp :
– Ông phải hiểu chính ông.
– Làm sao con có thể hiểu chính mình ?
Thiền sư cầm gậy Thiền đưa lên và nói: – Ông thấy cái này không ?
Sau đó thật nhanh, ngài đập gậy Thiền xuống bàn và hỏi : “Ông có nghe điều này không ? Cây gậy này, âm thanh này, và tâm ông chúng giống nhau hay khác nhau ?”
Thiền sinh nói : “Giống nhau .”
Thiền sư bảo : “Nếu ông nói giống nhau, tôi sẽ
đánh ông 30 gậy. Nếu ông nói chúng khác nhau tôi cũng sẽ đập ông 30 gậy. Tại sao ?”
Thiền sinh lặng thinh.
Thiền sư hét lớn: “KATZ”(*). Rồi nói :
“ Xuân đến cỏ tự mọc.”

------------------

(*) Đây là tiếng hét căng nổi tiếng của Thiền. Phiên âm “KATZ” trong tiếng Triều Tiên và tiếng Nhật , “HO” trong tiếng Trung Quốc.

Tro rơi trên thân Phật ( Thiền sư Sùng Sơn ) 

Thích Giác Nguyên dịch Việt