Thông tin dựa vào một nghiên cứu thuộc trường Y khoa, Đại học Florida (Mỹ) cho biết một bệnh nhân 50 tuổi được chẩn đoán viêm gan B cấp tính vì uống quá nhiều nước tăng lực. Bệnh nhân cho biết mỗi ngày uống 4 - 5 lon nước tăng lực trong vòng 3 tuần trước khi nhập viện cấp cứu vì chán ăn, đau bụng, buồn nôn và ói mửa. Các xét nghiệm sau đó cho thấy ông ta bị viêm gan B cấp tính. Ông ta không hút thuốc, không uống rượu hay dùng chất kích thích, gia đình không có ai bị bệnh gan, còn ông chưa từng hiến/được truyền máu hoặc quan hệ tình dục có nguy cơ lây nhiễm. Và bài báo cho rằng nước tăng lực đúng là nguyên nhân gây bệnh viêm gan b của ông.

Cũng thông tin trên lại được dẫn trong một bài báo khác đăng trên một tờ báo khác. Lần này, thông tin lại cho kết quả khác. Bệnh nhân nêu trên không phải bị viêm gan B mà là viêm gan C. “Xét nghiệm ban đầu cho thấy lượng men gan là transaminase trong người bệnh nhân cao đột biến, báo hiệu tổn thương gan. Tiếp đến kết quả sinh thiết gan chỉ ra chứng viêm gan cấp tính, và các bác sĩ cũng tìm thấy biểu hiện của viêm gan C mạn tính… Điều đó rất có thể gây ra bởi thức uống chứa quá nhiều vitamin B₃, còn được gọi là niacin”.

Thật ra, không thể nào có sự liên quan trực tiếp giữa viêm gan B và viêm gan C với việc uống nước tăng lực, đặc biệt có chứa vitamin B₃.

Viêm gan B và viêm gan C là bệnh viêm gan do siêu vi B (HBV) và siêu vi C (HCV) gây ra. Bệnh viêm gan do nhiều loại siêu vi hay còn gọi virút gây ra (có tới 5 loại virút A, B, C, D, E). Hay gặp nhất là các loại viêm gan A, B và C. Riêng bệnh viêm gan B và viêm gan C có thể lây qua quan hệ tình dục, qua đường máu như truyền máu hoặc dùng chung những dụng cụ dính máu, mẹ truyền sang con. Chứ hai bệnh này không lây qua đường tiêu hóa tức ăn uống, càng không thể bị nhiễm siêu vi B hay siêu vi C chỉ vì uống nước tăng lực chứa vitamin B₃ như thông tin vừa nêu đề cập. Chỉ có thể nói, bị bệnh viêm gan B hay C là do nhiễm hai loại siêu vi này chứ không thể nói do ăn uống thứ gì đó mà sinh ra bệnh.

Còn lời khuyên: “Người nghiện uống nước tăng lực nên cẩn trọng hơn với thói quen của mình, nhất là khi ngày càng có nhiều sản phẩm nước tăng lực tung ra thị trường… Nên xem kỹ thành phần dinh dưỡng của sản phẩm vì nước tăng lực có chứa nhiều loại vitamin và chất dinh dưỡng mà nếu nạp quá lượng cần thiết cho cơ thể sẽ có thể bị hại” mà một trong hai bài báo nêu lên là đúng.

Gần đây, các cơ quan an toàn thực phẩm của nhiều nước, đặc biệt Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đã đánh giá việc lạm dụng nước tăng lực và xem đây là nguy cơ rất lớn làm tổn hại sức khỏe cộng đồng.

Nước tăng lực tùy công ty sản xuất có công thức “bí quyết” riêng, nhưng thành phần thường chứa nhiều nhất là đường (sẽ chuyển hóa thành glucose cung cấp năng lượng), kế đó là caffeine, inositol, taurine, adenosine, màu thực phẩm, chất bảo quản và đặc biệt một số loại vitamin.

Có thứ cần phải cảnh giác là nước tăng lực chứa quá nhiều đường. Gọi là “tăng lực” là nhờ lượng đường chứa rất nhiều làm thứ nước này uống rất ngọt. Những người uống nhiều nước tăng lực do chứa nhiều đường mà vẫn ăn nhiều sẽ có nhiều nguy cơ bị béo phì hay bị tiền đái tháo đường (rất dễ chuyển thành đái tháo đường).

Nước tăng lực thường có chứa lượng lớn caffeine. Một số người gọi là không “hạp” caffeine có thể bị mất ngủ (do caffeine gây kích thích) hoặc tim đập nhanh (caffeine làm tăng nhịp tim) gây khó chịu, rất mệt hoặc tăng dịch vị dạ dày gây xót ruột. Hiện nay, châu Âu bắt buộc nhà sản xuất nước tăng lực phải ghi trên nhãn, bao bì: “Sản phảm chứa lượng cao caffeine. Không khuyến cáo trẻ con, phụ nữ có thai, phụ nữ cho con bú dùng sản phẩm này”. Còn FDA Hoa Kỳ từ năm 2012 yêu cầu và kiểm tra gắt các nhà sản xuất báo cáo thường kỳ về phản ứng có hại của nước tăng lực.

Riêng với vitamin B₃ là vitamin tan trong nước cũng là loại thường có chứa trong nước tăng lực. Vitamin B₃ còn gọi là vitamin PP hay niacin hay nicotinamide. Với tên niacin và dùng ở liều cao, vitamin B₃ được dùng làm thuốc trị rối loạn lipid máu (tăng mỡ trong máu). Khi dùng liều cao trị rối loạn lipid máu, vitamin B₃ có thể gây một số tác dụng phụ như: buồn nôn, đỏ bừng mặt và cổ, ngứa, cảm giác rát bỏng, buốt hoặc đau nhói ở da, còn dùng liều quá cao nữa (liều tối đa 6.000mg dùng trị rối loạn lipid máu) thì vitamin B₃ có thể gây tác dụng phụ rất hiếm là độc ở gan (hepatotoxicity) làm suy gan. Dù uống nhiều nước tăng lực thế nào đi chăng nữa vẫn không thể có mối liên hệ giữa việc uống nước này với viêm gan B hay viêm gan C là bệnh lý do nhiễm siêu vi đã nói ở trên. Có chăng là việc uống quá nhiều nước tăng lực làm cho bệnh lý nhiễm siêu vi tiềm ẩn bộc phát nặng hơn?

PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC - Theo SKĐS