Tự do này chỉ có thể làm bằng sức mạnh tâm linh của chánh niệm, thiền định và trí tuệ. Chánh niệm, chánh định và trí tuệ là ánh sáng nội tâm (clarity) chiếu vào tâm tư, tình cảm, nhận thức, do thế bạn thấy biết rõ bạn đang bị kẹt ở đâu, bạn đang vướng bận gì, đang lo lắng gì, đang sợ hãi chuyện gì?

Chánh niệm là con đường tự do. Chỉ cần chú ý tới hơi thở hay bước chân, tâm bạn trở về với thân, thiết lập thân tâm trong hiện tại, và bạn tiếp xúc với sự sống mầu nhiệm. Đó là tự do. Bạn cảm được gió mát trên da thịt, nghe được tiếng chim hót vào buổi ban mai, ý thức rằng trái tim đang đập bình thường, bạn cảm thấy hạnh phúc đang còn đôi mắt sáng để nhìn người thương và thế giới màu sắc... Đó là tự do. Nếu chánh niệm kéo dài, thì bạn thường sống trong chánh định và trí tuệ, nghĩa là tâm bạn bừng sáng và an trú vào những gì đang xảy ra nơi sự sống bên trong cũng như chung quanh. Đó là bao la, là tự do.

Ánh sáng này còn chiếu soi và giữ gìn cho ba nghiệp là khẩu nghiệp, thân nghiệp và ý nghiệp. Mỗi lời nói, mỗi hành động, mỗi suy nghĩ đều là dấu ấn in sâu vào mảnh hồn của bạn. Tuy tất cả các pháp đều thay đổi không ngừng, nhưng mỗi suy nghĩ, mỗi lời nói, mỗi hành động ảnh hưởng sâu đậm tới phẩm chất đời sống của bạn và tác động tới những người chung quanh. Vui buồn đều do cách sống, suy nghĩ, nói năng của bạn, do thế đệ tử Bụt phải soi sáng vào ba nghiệp. Lời nói nào, làm việc gì, suy nghĩ nào gây ra đổ vỡ, đem đến đau khổ, hiểu lầm, thì bạn phải ý thức rõ hành động ấy để dừng lại. Tự do có mặt từ năng lực thúc đẩy của ba nghiệp là thân, khẩu, ý.

Bạn tập sống với tâm không suy nghĩ, không lo âu, không tính toán, thì sự sống mới có thật trong từng giây phút. Chính sự suy nghĩ, sự lo âu này đánh mất sự sống linh động đang diễn ra trước mắt, trong đời sống hàng ngày.

Ăn biết ăn thì tự nhiện bạn có hạnh phúc, có sự biết ơn và biết trân quý thức ăn ngay. Uống biết uống thì bạn có hạnh phúc, có sự biết ơn cơn mưa, dòng sông ngay lập tức... Những gì bạn suy nghĩ, hầu hết đều không có thật, là sự tạo tác, là ảo ảnh mà thôi. Khi bận suy nghĩ, bạn ăn không biết ăn, uống không biết uống, thở không biết thở... Suy nghĩ thường đưa bạn về hướng tiêu cực, đen tối, mưu tính, tham dục, rối ren. Đó gọi là tà tư duy. Vậy suy nghĩ là gì? Suy nghĩ là tù ngục, suy nghĩ là cõi chết!

Tu tập là thấy bông hoa mà không suy nghĩ về bông hoa ấy. Không vương vấn bông hoa mà cũng không lạnh lùng, vô cảm với bông hoa. Đó là tự do. Bạn sẽ nghe bông hoa hát. Bạn thực tập như thế khi nghe cơn mưa, nhìn mẹ, thương em, rửa mặt, uống nước, mỉm cười, ngồi chơi... Ngồi chơi mà không suy nghĩ, không làm gì trong cái đầu, thì bạn mới cảm nghe được sự sống linh động. Sự sống là thở, cảm nhận, lắng nghe. Luôn luôn nhớ rằng bạn chỉ còn một ngày để sống, bạn nên tập ý thức để trân quý sự sống đích thực.

Bạn có biết bạn đang thở không?
Bạn có biết bạn đang bước không?
Bạn có biết bạn đang ăn không?
Bạn có biết bạn đang uống không?
Bạn có biết bạn đang cởi áo không?
Bạn có biết bạn đang tháo giầy không?
Bạn có biết bạn đang mạnh khoẻ, không đau nhức, không tật bệnh không?
Bạn có biết bạn đang buồn không?
Bạn có biết bạn đang bất an không?
Bạn có biết bạn đang an ổn không?
Bạn có biết bạn đang vui không?
Bạn có biết bạn đang sống không?

Nếu biết thật, ý thức rõ ràng thì không lý do gì khiến bạn phải lo lắng nữa. Chỉ cần biết, ý thức là đủ, không thêm không bớt, không tốt không xấu, không xua đuổi không ghì lấy... Đó là tự do, giải thoát.

Tóm lại, con đường đẹp là con đường tự do, tự do mỗi hơi thở, tự do từng bước chân, tự do trong mỗi tâm niệm cho đến tự do cuối cùng, tức là thân tâm hoàn toàn lặng lẽ, an nhiên, thanh thoát mà kinh gọi là Niết Bàn, và tôi gọi là bao la, lặng lẽ.

Tu tập là con đường dài đi về với đỉnh núi cao chót vót, nơi ấy bạn sẽ thấy tất cả những gì dưới kia nơi tận tâm hồn u tối của cuộc đời.

Trích sách "Những con đường đẹp trong cuộc đời" - Thầy Chân Pháp Đăng 
Theo Làng Mai