Trong Hoa Nghiêm Sớ Sao, Thanh Lương quốc sư giảng: “Xứ Ma Kiệt Đà ở phương Tây thành Vương Xá, Ấn Độ. Ma Kiệt Đà: Tàu dịch là Biến Thông Tuệ (các bậc thông tuệ khắp đầy trong nước).

Nơi hết thảy pháp thành chính giác: Giác cả sự và lý như tỉnh cả mộng và ngủ. Tự thấy mình ở khắp hết thảy pháp, khắp hết thảy chúng sinh, khắp hết thảy quốc độ. Đây là nói về không gian. (Kinh Lăng Nghiêm giảng rõ nghĩa này).

Trí vào tam thế là nói về thời gian. Quá khứ còn trẻ con, hiện tại đang lớn, mai sau sẽ già. Tấm thân bằng cơm gạo (đất) nên vô thường. Tính Phật đang thấy nghe hay biết, không trẻ không già nên gọi là bình đẳng. Chân tâm bản tính vẫn thường trụ.

Sai biệt trí (như lượng trí) thấy rõ thế gian hằng biến đổi sinh diệt, gọi là vào tam thế. Căn bản trí (như lý trí) chứng bản tính chân thường gọi là tất đều bình đẳng.

Thân tâm thế gian tuy hình tướng hư vọng nhưng bản chất chính là Phật tính thường trụ. Hai tướng Chân và Tục như nước và sóng vẫn không hai. Song chiếu như vậy là Trung Đạo.

Biển đại trí hằng tại thế gian, bạc phước chúng sinh không biết cứ cho là cao xa bí mật, tự cam vô phần. Phật rất xót thương.

“Thân sung mãn tất cả thế gian”: Pháp thân như hư không. Trí thân như ánh sáng mặt trời hòa khắp hư không. Sắc thân như vầng mặt trời tròn. Mặt trời vẫn đứng yên. Vì quả đất vần xoay nên ta tưởng như mặt trời có mọc có lặn. Sắc thân Phật nay đã Niết-bàn nhưng pháp thân Phật như hư không vẫn thường trụ, viên biến. Nghĩa là ở mỗi mảy bụi, Phật vẫn đang có mặt. Phật hiện tại đang sung mãn khắp pháp giới như hư không không chỗ nào vắng mặt.

Văn các kinh thường nói: Phật thường trụ ở khắp mười phương, không đến không đi, toàn thân xứ xứ đều đầy đủ.

Phật có 10 thân: pháp thân, báo thân, hóa thân, bồ đề thân (thân nói ở đoạn trên rút ở kinh Hoa Nghiêm), nguyện thân, trí thân, lực trì thân, như ý thân, tướng hảo thân, phước đức thân.

Khẩu Phật

Âm thanh khắp thuận mười phương quốc độ:

a) Một lời diễn nói tất cả các loài đều hiểu.

b) Một lời diễn nói vô biên nghĩa.

c) Âm thanh vang xa mười phương đều nghe.

Ý Phật

Thí như hư không bao gồm các sắc tướng, đối với các cảnh giới không phân biệt:

1. Đại viên cảnh trí vô phân biệt, hành tướng sở duyên vi tế khó biết. Như gương lớn hiện chúng sắc tướng, Phật thấy rõ tất cả tâm niệm chúng sinh.

2. Bình đẳng tính trí quán tất cả pháp đồng thể Phật tính nên hằng đại từ đại bi, tùy chỗ chúng sinh cần dùng mà hiện thân hiện cảnh để hóa độ.

Đại viên cảnh trí vô phân biệt như gương vô tâm soi chiếu. Bình đẳng tính trí vô phân biệt như ánh sáng mặt trời hòa với hư không. Vì không đối tượng nên gọi là không phân biệt (nhưng vẫn biết rõ ràng). Lại như hư không khắp cùng tất cả, bình đẳng vào trong các quốc độ.

3. Diệu quan sát trí khéo quán các pháp tự tướng (viên thành thật) cộng tướng (y tha khởi) nên chẳng gì không khắp biết. Trí này năng hiện vô biên thần thông.

4. Thành sở tác trí thị hiện 5 căn đủ thứ biến hóa khắp mười phương để lợi ích hữu tình.

Hai dụ hư không thành 4 nghĩa: a) Bao hàm và phổ biến là sai biệt trí (đại bi). b) Vô phân biệt và bình đẳng tùy nhập là căn bản trí khiến chứng nhập Chân như.

5. Pháp giới thể tính trí tịnh hóa hoàn toàn được vô minh ảo tưởng, nhận biết vạn pháp theo đúng bản chất thật của chúng. Vô minh hay hiểu biết sai lầm chính là sự tin tưởng một cách tuyệt đối, cho rằng vạn pháp đều đang tồn tại chắc thực như cách chúng ta đang nhận biết.

Trí tính và sắc tính đồng một pháp thân. Khắp tất cả chỗ, sắc hiện ra không có hạn lượng. Tùy chúng sinh tâm, Phật thị hiện mười phương thế giới, vô lượng hóa thân, vô lượng trang nghiêm. Chân như dụng tự tại, tâm thức phân biệt của phàm phu chẳng thể biết. Nhưng nếu học Phật pháp thì có thể hiểu.

Đã hơn 2500 lần nhân loại làm lễ kỷ niệm Phật thành đạo, bởi Ngài đã khám phá ra nguồn nhân sinh tử nên phát minh phương cách giải thoát rất giản dị. Trước hết dùng ý thức quan sát phân biệt chính tà chân vọng. Chỉ quán song tu, ý thức chuyển thành Diệu quan sát trí. Mạt na được thức tỉnh, thoát phiền não thành Bình đẳng tính trí. Tạng thức hết mê mờ là Đại viên cảnh trí. 5 thức trước thay vì tạo nghiệp, từ nay làm việc gì cũng vâng theo Trí tuệ và Từ bi nên được tên là Thành sở tác trí. Rõ ràng nếu quay về tu 3 vô lậu học (giới định tuệ) thì tất cả chúng sinh đều có thể đầy đủ Trí tuệ Như Lai. Bởi vì Phật tính chính nhân ai ai cũng sẵn có.

Chúng ta tự nhận là con Phật, học Phật và cầu thành Phật, hẳn cũng cần nhận rõ Thân - Khẩu - Ý của Phật là gì? Phật ở đâu?

Nguồn: daibaothapmandalataythien.org

(Trích bài giảng “Đức Phật Thành Đạo” Tỳ-kheo-ni Hải Triều Âm toát yếu)