Thực chất của tâm tự ái là đòi hỏi người khác coi trọng mình.

Thế tại sao lại có ý muốn người khác luôn coi trọng mình, luôn làm theo ý mình, khi gặp trái ý là tự ái?

Người luôn muốn người khác coi trọng mình, muốn người khác luôn phục tùng mình, lúc nào cũng tự cho là mình đúng nhất, tốt nhất, giỏi nhất thẩm sâu trong tâm người đó là có bản ngã rất lớn, cái tôi rất lớn, ích kỷ , hẹp hòi, kiêu mạn, hơn thua... mà được bộc lộ ra bên ngoài, đó là tâm tự ái.

Tâm tự ái là biểu lộ tâm thô nhất của bản ngã lớn.

Người có tâm tự ái nặng dễ tiêu cực, chán nản, cuộc sống bế tắc.

Người có tâm tự ái nặng sẽ là người luôn khinh thường người khác.

Người luôn khinh thường, coi thường người khác là tự thiêu phước của chính mình, người này cuối đời thất bại, không có hậu tốt đẹp.

Ngược lại người có tâm tự ái rất ít là người nhẫn nhịn dễ hoà đồng,  sống vị tha, bao dung và luôn coi trọng, tôn trọng mọi người, người này bản ngã nhỏ, sống tích phước, có hậu tốt đẹp về cuối đời.

Người nào chứng đạo thì mới không còn tâm tự ái.

Cao nhất của người chứng đạo là tâm Vô Ngã, không còn chấp ngã, tâm thanh tịnh tuyệt đối, như như bất động trước mọi diễn biến của thế sự cuộc đời.

Tâm Vô Ngã sẽ rất sáng suốt, trí tuệ cao siêu, trí tuệ Bát Nhã, với cái biết sâu rộng vô biên, vô lượng phủ trùm cả Tam Thiên, Đại Thiên, thế giới.

Người tu học Phật phải luyện bỏ dần tâm tự ái.

Người tu còn rất ít tâm tự ái thì mới có đạo lực mạnh.

Người còn tâm tự ái là đạo lực kém còn tham, sân, si, hơn thua, đó kỵ...

Tâm tự ái cũng chính là tâm phiền não mà người tu phải loại bỏ ngay.

Người còn tâm tự ái cao là người không tự xét lỗi mình, đạo lực kém, đạo đức kém, trí tuệ kém.

Người học Phật phải diệt trừ tâm tự ái đến cùng, đến tận gốc, không còn tự ái. 

TT. Thích Chân Quang