Từ thế kỷ 18, Hải Thượng Lãn Ông đã đúc kết những kiến thức cơ bản về sức khoẻ cho người dân:

1. Về tâm sinh lý con người cũng cần phải điều độ, thư thái. Bởi bệnh tại tâm sinh, phải giữ tâm thái binh ổn vì:

Tức giận quá hại can ( gan)

Vui mừng quá hại tâm

Buồn lo quá hại phế

Kinh sợ quá hại thận

Suy nghĩ quá hại tỳ vị.

2. Về ăn uống:

Vệ sinh ăn uống trước tiên

Khuyên ăn thanh đạm, khuyên kiêng đậm nồng

Thức ăn dùng phải có chừng.

Ăn nhiều tán khí, biết phòng mới hay

Các vị mặn, nồng, đắng, cay

Ăn nhiều sinh bệnh chẳng sai đâu mà

Đắng nhiều hại phế, khô da

Mặn nhiều tâm lạnh, máu đà phải ngưng

Quá chua can động rút gân

Qua cay chai thịt, môi quăn hại tỳ

Ngọt nhiều cũng chẳng ích gì

Tỳ chen thận yếu, xương tê, tóc cằn”.

“Vừa chừng gia vị thì nêm

Hễ người táo nhiệt chớ quên kiêng dùng”

“Muốn cho ngũ tạng được yên

Bớt ăn mấy miếng nhịn thèm hơn đau

Ăn no thì chớ gội đầu”

Ông phản đối hút thuốc vì:

“Hút vào uất hoả hôi mồm

Họng khô, phổi ráo, tích đờm, sinh ho

Khí hao huyết tụt chẳng ngờ

Ung thư, kết hạch, nguy cơ có ngày.

Hại nhiều lợi ít rõ thay”.

Luận về uống rượu nhiều:

“Rượu say mê muội tinh thần

Khiến người làm bậy, làm càn hại thay…”

“Say nhiều nôn mửa, bỗng dưng mê trầm

Hơi men nung nấu can tâm

Đau đầu thở huyết, họng sưng, mắt mờ

Biến sinh cước khí, ung thư

Phế suy, tâm hoảng, gan khô, da vàng

Lâu ngày thấp nhiệt huân chung

Biết nên vị thống, trường phong gân mềm”.

Tóm lại: “Rượu làm khí lực hao mòn”. Hải Thượng Lãn Ông khuyên dùng rượu để sao tẩm thuốc, ngâm rượu thuốc,… Uống ít thì có thể tốt cho sức khoẻ nhưng uống nhiều sẽ rất có hại.

Muốn sức khỏe tốt thì phải tránh xa rượu, thuốc, ăn uống điều độ và khắc chế nhân tâm.

Nguồn GĐXH