Mục đích của con người khi sanh ra là để sống. Khi đau bịnh con người chạy chữa thuốc men đến “còn nước còn tát” cũng là ước vọng để sống. Để cứu sống người thân của mình, họ van vái cầu nguyện, ăn chay, xuống tóc đi tu, làm phước,… để cầu sống. Mục đích của đời sống là gì? Có nhiều câu trả lời nhưng chẳng có câu nào hoàn toàn đúng. Mỗi người đều có quan niệm và cách sống riêng, phụ thuộc trình độ nhận thức và hiểu biết của từng người. Mục đích sống của mỗi người vì thế cũng khác. Ví dụ, mục đích của những thương gia là kiếm tiền, sung mãn vật chất. Mục đích của người nông là mong được trúng mùa, bán có giá để có tiền trả nợ, nuôi con cái ăn học để bọn trẻ thoát nghèo, chứ không như cha mẹ chúng nó.

Xét về ý nghĩa đời sống con người thì bậc trí giả nhận thấy “Sống là một cuộc chạy trốn”. Chạy trốn nỗi khổ, niềm đau, những lo lắng hay căng thẳng tinh thần,… Và nhiều người đã chạy trốn bằng cách tự tử, ăn chơi truỵ lạc, sa đọa,… hay tìm đến niềm tin tôn giáo để an ủi số kiếp của mình.

Thật ra con người đâu phải sanh ra và sống trên đời là để sung mãn dục vọng, tham muốn chiếm hữu, chạy theo lợi ích tiền tài, danh lợi ái tình hay ăn uống, gây gỗ, tranh giành, thưa kiện, v.v... Đời sống tự nó vốn thanh bình, nhưng con người đã quên mất ân sủng của thiên nhiên, mải mê tìm cầu những hư ảo của cuộc đời, để rồi liều mạng hủy hoại sự sống của mình. Sống chết chỉ vì tiền. Bất hiếu, bất nhân, bất nghĩa cũng vì tiền. Đó là ngu si, mê ám. Một khi mạng sống này không còn thì tiền tài, tình yêu danh lợi cũng trở nên vô nghĩa. Ấy vậy mà cái ảo giác mê lầm, quan niệm ngu muội ấy đã được người đời trau chuốt, theo đuổi từ thế hệ này sang thế hệ khác. Người nào thực sự hiểu được điều đó mới đáng sống, mới thực sự đang sống và người đó sẽ đến được điểm cuối cùng của chân lý cuộc sống.

Chân lý cuộc sống là gì? Nhà hiền triết Xavier de Maistre nói:“Một cái giường đã chứng kiến chúng ta sinh ra và chết đi, ấy là cái sân khấu biến hoá mà ở đó loài người đã thay phiên nhau đóng những màn kịch đầy hứng thú, những trò hề buồn cười và những bi kịch kinh hãi. Chính nó là một cái nôi trang bị những hoa, chính nó là cái ngai vàng của ái tình và cũng chính nó là một cái mồ”.

Pascal, một nhà hiền triết người Pháp, đã nói: “Thử tưởng tượng một số người đang xiềng xích trong ngục, đợi đem ra xử tử, mỗi ngày đem xử trảm mấy người ngay trước mắt của những người kia, kẻ ở lại trông thấy thân phận của mình là ở chính kẻ ra đi và lại nhìn nhau thảm sầu, thất vọng, đợi đến lượt mình. Ấy là hình ảnh, là chân lý, là ý nghĩa của kiếp người là thế”.

Có một người, khi tuổi còn thơ đã tận mắt nhìn thấy mẫu thân vì nghèo khổ khốn cùng, quẫn trí mà tự sát. Cái chết của mẹ cứ mãi ám ảnh, hằn sâu trong tâm hồn thơ dại của cậu bé. Khi cậu bé được 15 tuổi thì em trai cậu cũng vì cùng quẫn lại tự sát. Thấy hai người thân mất đi như thế khiến cậu ta có một suy nghĩ hết sức sai lầm rằng: “Chết là điểm cuối cùng của con người”. Do đó, cậu ta chán sống và nhiều lần tự vận, nhưng đều được mọi người phát hiện và cứu sống. Hòa thượng trụ trì chùa Báo Ân thấy cậu ta thật đáng thương nên đem về cho ở trong chùa. Vào chùa nhưng cậu ta vẫn cứ suy nghĩ mình sống không có ích gì, ở lại nhân gian chỉ càng thêm khổ, chi bằng một phen chết là xong. Một hôm Hoà thượng Trụ trì đến thăm, thấy cậu ta tinh thần chán nản liền khuyên cậu rằng: “Ta không thể cứu con, chỉ có con mới cứu được con thôi, con đi ngồi thiền đi và ngồi thiền mỗi ngày. Nhưng ta cần báo cho con biết là ngồi thiền thật không có lợi ích”. Nghe Hòa thượng nói vậy, cậu hoang mang nghi ngại nên hỏi: “Đã không có lợi ích, vì sao lại phải ngồi thiền?”. Hòa thượng trụ trì đáp: “Bởi vì không có lợi ích cho nên mới phải ngồi thiền”. Nghe xong, cậu ta liền ngộ ra chân lý sống. Hòa thượng nói: “Con người ta sống ở trên đời không phải vì lợi ích mà vì sự sống. Chết thật dễ dàng, sống mới thật là khó. Sống mà làm được nhiều điều tốt đẹp lại càng khó hơn. Cho nên người biết quý trọng hiện tại mới có thể nắm chắc được cuộc đời”.

TT. Giác Tây (ĐPKS)