Trí tuệ & từ bi không phải là 2 thứ khác nhau để rồi cái này sinh ra cái kia, cái kia sinh ra cái nọ. Mà chúng là 2 khả năng, hay là 2 yếu tính của cùng một tâm.

Khi tâm giác ngộ thì tất cả các đặc tính trí tuệ-từ-bi-hỷ-xả và các tính chất tốt đẹp khác sẽ xuất hiện.

Khi tâm còn mê mờ thì ngoài các tâm sở thiện ra, các tâm sở bất thiện cũng sẽ hiện diện.

Đối với tâm thì trí tuệ là chính, khi có trí tuệ thì đương nhiên có từ-bi-hỷ-xả. Trí tuệ giống như “thủ tướng”, còn các đặc tính khác giống như các “bộ trưởng” vậy.

Khi có trí tuệ tức là khi thấy biết đúng như thực. Đã thấy biết như thực thì tự nhiên:

+ Tâm không thể tham được.

+ Không thể sân được tức là tâm Từ,

+ Không còn hại ai tức là tâm Bi,

+ Không còn ganh tỵ với ai tức là tâm Hỷ,

+ Không còn chấp trước bất kỳ điều gì tức là tâm Xả.

Khi tâm hoàn toàn giác ngộ thì sẽ thể hiện ra đầy đủ các đặc tính tốt đẹp bao gồm trí tuệ, từ, bi, hỷ, xả, tín, niệm, tàm, quý, vô tham, vô sân, khinh an, định, vv… chứ không hẳn là cái nào trước, cái nào sau.

Thầy Viên Minh