Gần làng cậu ở có một ngôi đình mà mỗi ngày đi học cậu đều đi ngang qua. Vị thần trong đình đó vốn đã đọc sổ Thiên tào rồi nên rất quý kính cậu.Một hôm, thần báo mộng cho ông Từ giữ đình hay là ngày mai sẽ có vị quan lớn đến chơi nên phải quét dọn sạch sẽ và tiếp đãi tử tế. Tỉnh mộng, ông Từ làm y như lời thần căn dặn nhưng có thấy vị quan nào đâu ngoài cậu học trò nghèo ghé vào nghỉ chân một lát rồi đi.Ít ngày sau, ông Từ lại chiêm bao thấy thần dặn dò như trước. Nhưng rồi ông cũng chẳng thấy vị khách quý nào ngoài cậu học trò bữa nọ. Chỉ có điều hơi khác là hôm nay cậu học trò ghé vô đình ngâm nga một bài phú rồi lại đi. Có chút ngờ ngợ nhưng ông Từ không tin lắm.

Đến lần thứ ba, sự việc diễn ra cũng giống y chang hai lần trước. Thấy phù hợp với lời mách bảo của thần, ông Từ bèn thuật lại đầu đuôi câu chuyện chiêm bao cho cậu học trò nghe và bảo: “Đã ba lần thần cho hay như thế nhưng tôi chẳng thấy vị quan lớn nào ngoài cậu. Cho nên tôi tin chắc khoa thi kỳ này cậu sẽ đỗ đạt làm quan lớn”. Nghe vậy, cậu học trò mừng rơn trong bụng.

Đêm ấy về nhà, nằm học bài dưới ánh trăng khuya, cậu nhớ lại lời ông Từ nói ban chiều mà thả hồn lên mây, ồ, ta học giỏi thế này thì phải được làm quan thôi! Khi làm quan rồi thì ta sẽ trở nên người quyền thế, vinh hoa phú quý đầy nhà. Ngặt nỗi con vợ của ta xấu quá không thể làm bà quan lớn được. Hay là ta bỏ nó đi rồi cưới một con vợ khác đẹp hơn? Nghĩ thế, cậu liền kiếm cớ gây sự rồi đuổi vợ đi.

Sáng hôm sau, có người trong tổng đến đòi nợ. Người này vừa bước vào sân thì đã bị cậu vênh mặt lên mắng mỏ, ta chưa có để trả. Phen này đỗ đạt về, ta sẽ cắm đất vào vườn nhà mày để ở cho biết mặt. Gặp ai không vừa lòng, cậu đe dọa, rồi tụi bây sẽ biết tay ông!

Mấy hôm sau, trong giấc mộng, ông Từ lại thấy thần về cho hay là cậu học trò kia sẽ bị thi rớt. Vì tất cả những hành động vô đạo của cậu đã khiến cậu mất hết phước rồi. Trong sổ Thiên tào ghi danh những người đậu tiến sĩ khoa này không thấy có tên của cậu nữa. Không chỉ thế, trong sổ lại có bản án ghi rõ tội trạng của cậu là:

“Nguyệt hạ phóng thê

Đình tiền tỉ trạch

Vị đắc ý, cố thất đức”.

Nghĩa là: Dưới trăng bỏ vợ, dọa dỡ nhà người chủ nợ, chưa thi đậu đã nghĩ điều thất đức. Bây giờ cậu đã hết sạch phước rồi. Quả vậy, từ đó về sau, cậu học trò ấy thi mãi mà không đậu. Cậu muốn nối duyên lại với người vợ cũ cũng không được. Cửa nhà của cậu ngày một sa sút đi. Nhân câu chuyện này mà người đời có câu “Chưa đỗ ông nghè đã đe hàng tổng” để răn dạy những kẻ hống hách.

ST