Chúng tôi cũng không phải là ngoại lệ khi đến Nhật. Nhưng có lẽ đó chỉ là cơn choáng váng ban đầu mà thôi. Cơn choáng váng đến câm lặng của chúng tôi khi đi sâu tiếp xúc với người Nhật qua lối sống của họ lại đến từ sự giản dị của một dân tộc được coi là giầu nhất thế giới này.

 Một lễ khai giảng giản dị của người Nhật

Nhật Bản khai giảng năm học cho học sinh cùng với năm tài khóa của họ là vào tháng 4 hàng năm. Chúng tôi đã rất may mắn có mặt ở Nhật vào ngày 6.4.2015 để tham dự một lễ khai giảng năm học tại một trường tiểu học của Nhật Bản: trường tiểu học khu vực Naka Itabashi thuộc thủ đô Tokyo.

Khi đến trường sáng hôm đó chúng tôi cứ ngỡ mình đến nhầm ngày khai giảng bởi ngoài cổng trường không có bất kỳ sự trang hoàng lộng lẫy hay hoành tráng nào báo hiệu cho 1 lễ khai giảng năm học mới. Chỉ có duy nhất 1 cô giáo đứng ở cổng trường đón tiếp học sinh và phụ huynh. Phải thật chú ý chúng tôi mới nhận biết có 1 tấm biển nhỏ dựng đứng khiêm nhường ở bên cạnh ghi 3 chữ: Lễ Nhập Học.

Chúng tôi đến trường cùng với 1 gia đình Việt nam đang sinh sống ở Tokyo và hôm nay là ngày bé của gia đình chuyển sang trường mới theo sự thay đổi địa lý của cả nhà. Các học sinh mới chuyển đến được mời vào 1 phòng riêng để nhà trường tiếp xúc trước khi vào buổi lễ. Bố mẹ và phụ huynh được thầy phụ trách chào mừng tới trường và dành thời gian nói cho các bố mẹ và các con để hỏi về các vấn đề. Không có bất kỳ một thủ tục hành chính nào cần thực hiện cả. Chúng tôi cảm nhận sự ấm áp rất lớn ngay từ cuộc tiếp xúc ban đầu ngắn ngủi đó.

Và đây là điểm tập trung nhất nói lên sự giản dị của người Nhật Bản: Lễ khai giảng.

Không có cờ có hoa rợp trời, không có bàn ghế đại biểu, không có phông màn, không có loa đài ầm ĩ, không có quan chức hoành tráng, không có phụ huynh lũ lượt váy áo, không có bục sân khấu trang hoàng.

Trước mắt chúng tôi là 300 học sinh tiểu học xếp hàng theo lớp ở sân trường với balo và cặp sách để bên cạnh. Dưới ánh nắng khá gắt của Tokyo vào xuân các em đều không đội mũ mà để đầu trần. Phía trên các em là các thầy cô đứng ở phía thẳng đối diện phía trên và cả ở cánh gà. Có 1 cái bàn nhỏ với 1 bục đi lên bằng gỗ rất khiêm tốn. Trên bàn có 1 chiếc micro.

Cô hiệu trưởng mở đầu buổi lễ bằng việc giới thiệu bản thân và chào mừng các học học sinh. Ngay sau đó là bài quốc ca Nhật Bản được phát lên nhưng không có màn kéo cờ và chào cờ.

Từng thầy cô một lên giới thiệu bản thân mình. Rất ngắn gọn. Các thầy cô mới đến trường nói thêm một chút xíu về bản thân. Và là văn hóa, thầy cô và các học trò cúi chào nhau. Thầy cô cúi thấp hơn chào học trò.

Không có một công việc thừa thãi nào xảy ra cả. Tất cả chỉ là sự tiếp xúc giữa thầy và trò. Không có bài phát biểu diễn văn khoe thành tích và càng không có phát biểu hay tham dự của quan chức ngành giáo dục và địa phương. Cũng không có hội phụ huynh phát biểu.