Có người nhìn người bằng đôi mắt hoài nghi; có người nhìn người bằng đôi mắt tật đố, có người nhìn người bằng đôi mắt khinh dễ , ngạo mạn; có người nhìn người bằng đôi mắt thành kiến.

Trong xã hội, dân gian thường nói :”người có tuệ nhãn một khi nhìn người, liền biết ai là người anh hùng tài hoa”; Song trên thế gian, người hùng tài hoa vốn không nhiều, mà người có tuệ nhãn nhìn ra được tài năng của người lại càng hiếm. Vì vậy chân thật làm được người luôn lấy đôi mắt từ bi bình đẳng nhìn muôn loài, quả là hy hữu.

Trong lịch sử Trung Quốc, ông Hàn Dũ thường nói:”Thế gian có Bá Nhạc là người có tuệ nhãn nhìn ngựa liền biết ngựa nào là ngựa tài, vừa có năng lực chạy nhanh, chạy xa ngàn dặm, lại vừa biết tương ứng cùng ý chủ. Ngựa tài thì có, nhưng người như Bá Nhạc có mấy ai.”Mắt tuệ cuả Bá Nhạc chính là đôi mắt từ ái, cứu thương nhân loại.

Cha mẹ nhìn con cái trưởng thành với đôi mắt tràn đầy yêu thương và hy vọng; các bậc sư trưởng bằng đôi mắt từ ái tin yêu luôn luôn nhìn đàn lớp con em học sinh mình từng bước từng bước tiến bộ. Bậc tiền bối bằng đôi mắt nhân từ, hậu đãi nhìn sự nghiệp rực rỡ của hàng con cháu, môn đệ. Quốc gia xã hội bằng đôi mắt khoan dung , nồng hậu nhìn kiện toàn sự hiện hữu của toàn dân.

Một thôn xóm có cuộc sống êm đềm ấm áp là do từ người người biết nhìn nhau bằng đôi mắt từ ái hỗ tương nhau, nhường cơm xẻ áo cho nhau khi gặp cảnh “tắt lửa tối đèn”. Một cơ quan đoàn thể có cuộc sống hài hoà, phát triển là do đoàn thể đó từ cấp thủ trưởng cho đến bậc thuộc hạ đều biết nhìn nhau bằng đôi mắt tôn trọng lẫn nhau, và đối đãi nhau bằng tấm lòng hậu hỷ, hiểu và thương.

Sao gọi là “Từ nhãn thị chúng sanh”?--–Mỗi người chúng ta đều có đôi mắt thịt để nhìn muôn vật. Với đôi mắt đó, nếu như chúng ta biết dành cho người một chút quan tâm chăm sóc, và với tấm lòng chân thật tôn trọng bày tỏ niềm đồng cảm, cùng nhau chia ngọt xẻ buì, đem lại cho người niềm an vui, hy vọng, thì đó chính là ý nghĩa của cái nhìn “Từ nhãn thị chúng sanh”.

Trong hàng chúng sanh, có loài “noãn sanh”,tức chúng sanh được sanh ra từ trứng như gà, vịt, chim, rắn…; có loài “thai sanh”, tức chúng sanh được sanh ra từ bào thai như con người, và một số động vật như chó, mèo, heo, hổ báo….; có loài “thấp sanh”, tức loài chúng sanh được sanh ra từ nơi ẩm ướt như muỗi mòng, lăng quăng…; có loài “hoá sanh”, tức loài chúng sanh được sanh ra từ sự thoát hoá như bướùm nhộng, quỷ thần, tiên…Trong các loài chúng sanh trên, chúng ta lấy loài người ra để quán sát sự không đồng nhất:--- Có người tâm lượng hẹp hòi, keo kiệt, bủn xỉn; có người tâm tánh bảo thủ, chỉ biết chấp chặt cái kiến giải thô thiển, tục luỵ cuả riêng mình; có người hư nguỵ xảo quyệt thủ đoạn lừa bịp người không một chút nhân nhượng lương tâm…Nhìn cho tận cùng mà nói thì có trăm vạn loài chúng sanh khác nhau , chúng ta đứng trên tổng thể nên nhìn chúng bằng đôi mắt “từ ái” mới có thể xúc tiến được sự cảm hóa hài hòa, thăng tiến giữa bên này và bên kia; giữa hạng chúng sanh ác với hạng chúng sanh thiện. Giả như người người đều biết lấy đôi mắt “hiểu và thương “ để nhìn tất cả mọi loài, mọi cảnh thì thế giới này nào có thù hận chiến tranh. Và từ đôi mắt”Từ nhãn thị chúng sanh” đó sẽ kiến tạo nên thế giới chủng tộc hài hòa tràn đầy niềm tin yêu hy vọng, ấm no, hạnh phúc---- Nhưng đáng tiếc thay, trên cuộc sống thế gian, con người có lúc không những không nhìn người bằng đôi mắt từ aí mà còn bằng tâm tật đố, tà nguỵ nhìn ngó soi mói tài sản của người khác, hoặc nhìn với đôi mắt thờ ơ lãnh đạm trước những nỗi buồn vui, hoặc tai họa của người. Có người nhìn đời bằng đôi mắt kính đen, chỉ nhìn những điểm xấu dở của người, chứ không nhìnï thấy được những điểm tốt đẹp của người. Có người dùng đôi mắt giả dối, không chân thật để nhìn đời. Đôi mắt đẹp biến thành đôi dao sắc nhọn, đôi kiếm đanh thép đem lại cho đời sự tổn thương, nguy hại. Phải chăng thật đáng tiếc biết bao.

Kinh{Phổ môn} có câu:”Quán Thế Âm bồ tát du chư thập phương quốc độ, dĩ nhãn thị chúng sanh”. Nghĩa là đức Quán Thế Âm bồ tát vân du khắp mười phương thế giới, bất cứ đến nơi đâu, ngài đều lấy đôi mắt từ bi, bình đẳng, tràn đầy niềm “hiểu và thương” nhìn tất cả mọi loài chúng sanh. Do vậy hình tượng từ bi của đức Quán Thế Âm đã được khắc sâu vào lòng người và được người người đời đời, kiếp kiếp tôn kính, ngưỡng vọng sùng bái!

Trong số người thân cận, chúng ta mong muốn họ nhìn mình bằng đôi mắt gì nhỉ?----Phải chăng tất cả chúng ta đều mong muốn họ nhìn mình bằng đôi mắt từ ái tràn đầy “hiểu và thương” . Nhưng thưa cùng các bạn đọc thông minh, chúng ta trước nên phản tỉnh mình đã, đang và sẽ nhìn mọi người, mọi cảnh bằng đôi mắt gì?

NẤC THANG CUỘC ĐỜI
Nguyên tác: Đại Sư Tinh Vân
Việt dịch: Thích Nữ Huệ Phúc
Nhà Xuất Bản Văn Hóa Phật Quang 2005