Bằng cách này, chúng ta sẽ biết được sự thật tối thượng của tất cả sự vật là Vô Thường, Khổ, Vô Ngã (Anicca -dukkha –Anatta). Hãy lấy ví dụ về cây cối, tất cả cây cối trên mặt đất đều bình đẳng, như nhau và là Một, khi ta quán sát dưới cái nhìn của Vô Thường – Khổ - Vô ngã. Đầu tiên, chúng đến với cõi đời này, phát triển và trưởng thành, thay đổi liên tục, cho đến khi rời xa cuộc đời. Tất cả cây cối đều phải như vậy.

Tương tự, con người và động vật được sinh ra trong cuộc đời này, lớn lên và thay đổi trong suốt cuộc đời để rồi cuối cùng chết đi. Vô số những sự thay đổi xảy ra trong cuộc đời từ khi sinh ra cho đến khi chết đi nói lên con đường của Pháp; nghĩa là, tất cả mọi thứ đều là vô thường, có hợp có tan theo quy luật tự nhiên.

Nếu chúng ta có nhận thức và sự hiểu biết, nếu chúng ta quán sát với trí huệ và chánh niệm, chúng ta sẽ đọc được giáo pháp thông qua các sự việc xảy ra hàng ngày trước mắt chúng ta. Do đó, chúng ta thấy con người ta liên tục được sinh ra, thay đổi và cuối cùng rời bỏ thế giới này. Mọi người đều chịu sự luân hồi sinh tử như nhau, và vì thế, tất cả mọi người trong vũ trụ đều như nhau, là một. Vì vậy, khi ta thấy một người thì cũng như là nhìn thấy tất cả mọi người trên thế giới này vậy.

Cũng vậy, tất cả mọi thứ đều là Giáo Pháp; kể cả những điều chúng ta thấy với mắt trần này hay những điều chúng ta quán sát bằng mắt nội tâm. Một ý nghĩ lóe lên, thay đổi và qua đi; đơn giản chỉ là một xung động thần kinh đến rồi đi. Đây là bản chất thực sự của tâm. Nhìn chung, đây là sự thật cao quý của Giáo Pháp. Nếu một người không nhìn và quán sát sự vật theo cách này, người ấy sẽ không thực sự nhìn thấy sự thật. Hoặc giả nếu họ có nhìn thấy đi chăng nữa, họ thực sự không thấy và không hiểu! Nếu người ta thực sự thấy, người ta sẽ có sự khôn ngoan để lắng nghe Giáo Pháp; như lời của Đức Phật như sau:

Phật ở đâu?

Đức Phật ở trong Pháp.

Vậy Pháp ở đâu?

Pháp ở trong Phật, ngay tại đây, chính lúc này!

Vậy Tăng Đoàn ở đâu?

Tăng đoàn ở trong Pháp.

“Phật, Pháp và Tăng ở ngay trong tâm chúng ta”, nhưng chúng ta phải chiêm nghiệm và quán sát cho đến khi cảm nhận và thấu hiểu được điều này một cách rõ ràng.

Một số người chỉ thoáng nghe qua và rồi lập lại như một cái máy rằng: "Ồ! Phật, Pháp và Tăng tồn tại trong tâm trí của tôi ". Tuy nhiên, tâm họ không thực sự cảm nghiệm được điều đó và chưa hiểu được như thế nào là “Phật Pháp Tăng ở ngay trong tâm ta”.

Quay lại vấn đề Pháp, chúng ta sẽ biết rằng, trên thế giới, sự thật đang hiển hiện tồn tại, và do đó chúng ta có thể thực hành để nhận ra sự thật và chân lý.

Ví dụ, "Nama dhamma", những gì ta gọi là cảm xúc, suy nghĩ, trí tưởng tượng,… vv, tất cả đều không chắc chắn.

Khi sân hận nổi lên, chúng phát triển, thay đổi và cuối cùng biến mất. Hạnh phúc cũng vậy, xuất hiện, phát triển, thay đổi và cuối cùng cũng biến mất. Chúng là không, không là bất cứ một điều hay một vật gì cả.

Đây là cách tất cả sự vật vận hành trên thế giới này; kể cả về tinh thần và vật chất. Bên trong ta có thân và tâm. Bên ngoài có thiên nhiên cùng cây cỏ. Tất cả đều nói lên quy luật vô thường trong vũ trụ này. Cả cây cỏ, núi non, muông thú…tất cả đều liên tục nhắc ta về sự không chắc chắn, về luật vô thường. Tất cả đều là Giáo Pháp cho ta học hỏi.

Vậy thì ta tự hỏi lại lòng mình một lần nữa, chánh pháp ở đâu trong thế giới này? Nói một cách đơn giản, những gì không nói lên chánh pháp không hề tồn tại, vì sự vật không hề xa lìa chánh pháp. Chỉ có điều là ta có thể nhận ra hay không.

Ajahn Chah